به گزارش نای، پنجمین شب علوم انسانی و اولین جشن موسیقی و اندیشه شب گذشته، یکشنبه چهارم مهر با حضور چهره‌های برجسته‌ی اندیشه و هنر در فرهنگسرای اندیشه برگزار شد.

در ابتدای این مراسم سجاد نوروزی، رئیس فرهنگسرای اندیشه، ضمن خیرمقدم به حاضرین گفت: امیدوارم این مراسم باب رخدادهای فرخنده‌ی دیگری باشد و این ارتباط میان اهالی حکمت بیش از پیش برقرار و مستحکم شود.

نوروزی با اشاره به تأثیر نهادهای فرهنگی بر گسترش موسیقی اصیل گفت: در هیاهوی دکان‌هایی که به نام هنر گسترده‌اند، این جمع فرهیخته، هرچند کوچک می‌توانند برای بسیاری از ما راهگشا باشد. موسیقی کشور امروز وامدار هنرمندانی است که در این جمع حضور دارند و اگر گوش اهالی و شهروندان این شهر، به جای شنیدن هنر به سراغ شنیدن آثار نه چندان فاخر می‌رود، در وهله‌ی اول به نهادهای فرهنگی و کسانی که متولی امر فرهنگ است ارتباط دارد.

وی در پایان سخنان خود تأکید کرد: موسیقی ایرانی ارتباط وسیعی با حکمت و تفکر دارد و دغدغه های ایرانی در همه‌ی آثار موسیقی متبلور می‌شود.

موسیقی را می‌توان تأثیرگذارترین هنر در میان هنرهای دیگر نامید

پس از نوروزی، غلامرضا اعوانی، چهره‌ی ماندگار فلسفه درباره رابطه میان حکمت و فلسفه و موسیقی سخنرانی کرد و گفت: موسیقی جزو هنرهایی است که با گوش ما در ارتباط است، بنابراین تأثیر بسیار زیادی در تعلیم و تعلم دارد. علاوه براین، موسیقی با عامل زمان سروکار دارد، یعنی هنرمند در هر لحظه در حال خلق کردن است و یک اثر جدید خلق می‌کند. نوع علیت هنرمند هم در این رابطه علیت تامه است نه ناقص.

وی افزود: ماده صناعات دیگر یک ماده‌ی خارجی است، اما ماده‌ی موسیقی روحانی است، بنابراین در نفس تأثیر بیشتری دارد. به همین دلیل موسیقی را می‌توان تأثیرگذارترین هنر در میان هنرهای دیگر نامید. نکته‌ی دیگر اینکه موسیقی با مراتب وجود و نفس انسان ارتباط مستقیم دارد، چون برآمده از نفس انسان است و بر نفس انسان هم می‌نشیند. در نظر اکثر حکما هم موسیقی بهترین راه برای تزکیه نفس است. در همه‌ی ادیان، حتی کنفوسیوس، موسیقی رابط میان آسمان و زمین است.

رئیس سابق مؤسسه‌ی حکمت و فلسفه ادامه داد: سه نوع موسیقی وجود دارد: موسیقی جان، موسیقی نفس انسانی و موسیقی ملکوتی. این سه نوع موسیقی در آثار افلاطون و رساله‌ی جمهور هم آمده است. فیثاغورث موسیقی را رمز و سمبل وجود می‌داند و هنگام وفاتش هم وصیت کرد تمام اسرار وجود را از فیثاغورث دریابید.

چهره‌ی ماندگار فلسفه اضافه کرد: ماجرای کشف قانونِ جذب نیوتن هم از این قرار است که نیوتن در جایی خوانده بود فیثاغورث توانسته بود نسبت و فواصل بین صداها و اصوات را کشف کند، پس از آن او از همین ماجرا استفاده و قانون جذب را کشف کرد.

اعوانی با توضیح درخصوص ریشه‌ی واژه‌ی موسیقی گفت: موسیقی از «میوز» یونانی گرفته شده است. براساس اسطوره‌ها خدای زئوس هفت دختر داشته که به نوعی هر کدام اینها یک نوع رمز و راز بودند. این هفت دختر به نوعی با امهات اسماء الهی هم در ارتباط است؛ حیات، علم، اراده، کلام، سمع، بصر و قدرت نام این هفت دختر بوده که هرکدام به نوعی بازگوی اسماء الهی مثل حی، علیم، مرید، متکلم، سمیع، بصیر و قدیر است. این هفت نام هرکدام نام یک هنر هستند و سمع در اینجا رابطه‌ی مستقیم با موسیقی دارد، بنابراین معلوم می‌شود که سابقه‌ی موسیقی به خیلی زمان‌های قبل برمی‌گردد.

وی در پایان افزود: اخیراً و بر اساس تحقیقات فراوان مشخص شده موسیقی با فیزیولوژی بدن در ارتباط است. پیش از این هم در کتاب‌هایی مثل اخوان الصفا به این موضوع اشاره شده بود؛ مواردی مثل اینکه فواصل دو چشم یا ناف تا نوک پا با فواصل موسیقی در ارتباط است. همچنین رسائل زیادی درباره‌ی سماع مثل رساله‌ی احمد غزالی و عراقی نوشته شده است.

فرهت در برهوت فرهنگی به دادمان رسید

علیرضا میرعلینقی، پژوهشگر موسیقی و منتقد هنری، سخنران بعدی این مراسم بود و گفت: نخستین جرقه‌های اندیشه‌ورزی در من حدود ۲۹ سال پیش زمانی که با استاد مجید کیانی، نوازنده‌ی سنتور و چهره‌ی ماندگار موسیقی آشنا شدم زده شد. آشنایی بنده با استاد شاهین فرهت هم به ۳۶ سال پیش برمی‌گردد. زمانی که همه‌ی ما در برهوت فرهنگی به سرمی‌بردیم ولی ایشان برای شناساندن موسیقی سمفونیک آثاری را منتشر می‌کردند که با وجود اینکه بازدهی مالی برای ایشان نداشت اینکار را به همراه دوست و همکارشان مرحوم جهانشاه انجام دادند.

وی افزود: کمتر کسی امروز مثل فرهت موسیقی جهانی را می‌شناسد. ایشان به سه زبان زنده‌ی دنیا کتاب می‌خواند و آرشیو جمع می‌کند، ضمن اینکه انس و الفت زیادی هم به موسیقی ایرانی دارد.

درباره‌ی موسیقی زیاد حرف می‌زنیم اما صدایش را کم می‌شنویم

پس از سخنان میرعلینقی، شاهین فرهت، آهنگساز ایرانی و سازنده‌ی سمفونی‌هایی چون سمفونی پیامبر اعظم، امام رضا (ع) و دماوند روی سن آمد و خیلی کوتاه در سخنانی گفت: من واقعاً دوست داشتم به جای این حرف‌ها، الان اینجا یک ارکستر داشتیم و یکی از هنرمندان جوان یکی از آثارش را اجرا می‌کرد. متأسفانه در کشور ما همه درباره‌ی موسیقی زیاد حرف می‌زنند ولی صدای آن کم شنیده می‌شود.

وی افزود: موسیقی برای غرب است و آنجا بسیار رواج دارد، اما کشور ما کشور شعر است به همین دلیل ما تشنه‌ی موسیقی هستیم.

فرهت پس از سخنرانی، با این توضیح که پیانیست نیست ولی عاشق پیانوست و روزی نیست که پیانو نزند، یکی از قطعات مورد علاقه‌اش را با پیانوی موجود روی سن نواخت و مورد استقبال حاضرین قرار گرفت.

پس از سخنرانی فرهت، بیانیه‌ی اولین جشن موسیقی و اندیشه خوانده شد و طی آن از لوریس چکناوریان، مجید کیانی، علی‌اصغر بیانی و علیرضا میرعلینقی به پاس یک عمر فعالیت هنری در حوزه‌ی موسیقی تقدیر و تجلیل شد. لوح تقدیر و جوایز این هنرمندان را افرادی چون مصطفی رحماندوست، مهدی محسنیان‌راد، غلامرضا اعوانی، شهین اعوانی، یحیی کریستین بونو و رضا مهدوی اهدا کردند.

فرهت هنگام اهدای جایزه به چکناواریان گفت: من لوریس را اولین بار سر صف مدرسه امیراتابک وقتی با ویولن آهنگ «ای ایران» را می‌نواخت دیدم و آن زمان آرزو می‌کردم می‌شود من یک روز با او حرف بزنم.

پس از اهدای جوایز و تجلیل از هنرمندان، کیک جشن تولد دو سالگی نشریه‌ی عصر اندیشه توسط لوریس چکناواریان و شاهین فرهت بریده شد.

فضلی‌نژاد گفت: امروز دقیقا دو سال است که با کمترین امکانات مجله‌ی عصر اندیشه به چهار زبان منتشر می‌شود. بنای ما این است که به عنوان یک رسالت مطبوعاتی عرصه‌ی رسانه را به دست اهلش بسپریم. به عقیده‌ی ما جامعه از حرف‌های کلیشه‌ای خسته شده است و نیاز به حرف تازه دارد و ما کوشیدیم که این راه را باز کنیم.

در انتهای این مراسم، میزگردی با حضور امیرمهیار تفرشی‌پور، شاگرد شاهین فرهت، علی‌اصغر بیانی، مجید کیانی، میرعلی نقی وزیری، لوریس چکناواریان و شاهین فرهت درخصوص مسائل مختلف در حوزه‌ی موسیقی برگزار شد.