هفتاد و ششمین شمارۀ فصلنامۀ موسیقی ماهور از سوی مؤسسۀ فرهنگی هنری ماهور و مدیر مسئولی سیدمحمد موسوی منتشر شد.

به گزارش روابط عمومی انجمن موسیقی ایران، در سرمقالۀ این شماره آمده است:

اولین مقاله‌ی این شماره مطلب مفصلی است درباره‌ی فرم‌ها و گونه‌های موسیقی مشرق عربی در دوران مشهور به «نهضت»، به‌قلم ندا ابومراد. در این مقاله، مؤلف بیشتر بر گونه‌های سازی و آوازی سنت بداهه‌پردازی با وزن آزاد متمرکز است و می‌کوشد با استفاده از دو مفهوم «تلاوت مُرنّمه» و «ریتورنل» به تبیین انواع مختلف این موسیقی بپردازد. مفاهیم دیگری که در این زمینه به یاری مؤلف می‌آیند یکی مفهوم «مُدول» یا «سلول» است که بسته به تعدادش در یک اثر بداهه می‌تواند انواع مختلفی از آن در وجود آورد و دیگری «مسیر اجباری» است که ارتباط تنگاتنگ با کیفیت مُدال موسیقی مورد نظر دارد. مؤلف در این مقاله، ضمن معرفی «نهضت» و ذ‌کر تاریخچه‌ای مختصر از آن، از تشریح نوبت «وصله» و قسمت‌های مختلف آن نیز غافل نمی‌ماند. مقاله‌ی دوم، «پژوهش بدن‌مدار در قوم‌موسیقی‌شناسی: تأملاتی درباره‌ی کار میدانی در ایران»، که در اصل به زبان انگلیسی و برای فصلنامه‌ی موسیقی ماهور نوشته شده است، الکساندارا بالاندینا به مسئله‌ی مهم «خود» پژوهشگر در مواجهه با ویژگی‌های میدان تحقیق می‌پردازد و این «خود» را اساساً از نظر آنچه، در بده‌بستان‌های با محیط، بر «بدن» محقق می‌گذرد بررسی کرده تأثیر آن را بر شناخت پژوهشگر از موضوع تحقیقش گوشزد می‌کند. مؤلف بخش بزرگی از مقاله را به بجث درباره‌ی نقصان‌های ادبیات قوم‌موسیقی‌شناختی در این خصوص می‌پردازد و سپس تجربیات بدن‌مدارانه‌ی خود از تحقیقات موسیقایی‌اش در ایران را تشریح می‌کند.

آرمان گوهری‌نسب، در مقاله‌ی بعدی که به ارائه‌ی «الگویی تحلیلی برای مطالعه‌ی کارگان موسیقایی باغشی‌های ترکمن» اختصاص دارد، ضمن طبقه‌بندی این کارگان با توجه به وضعیت‌های گذشته و حال این فرهنگ موسیقایی، نشان می‌دهد که برای شناخت یک آیدیم ترکمنی باید چهار مؤلفه‌ی ملُدی(ساز)، سبک (یُل)، کلام و حکایت‌های منشاء آن آیدیم، که مسئله نام‌گذاری قطعه را پیش می‌کشند، یک‌جا و با هم در نظر گرفت؛ الگویی که احتمالاً بتوان آن را، با تغییراتی جزئی، برای شناخت موسیقی از فرهنگ‌های مردمی دیگر نیز به کار برد. در مقاله بعدی، پویا نکویی، با استناد به ضبط‌های باقی‌مانده از ادیب‌ خوانساری در مقاطع زمانی مختلف، تغییرات سبکی در آوازخوانی او را دنبال و آن را به چهار دوره تقسیم می‌کند. مؤلف به بررسی ویژگی‌های سبکی سه دوره‌ی اول از این چهار دوره می‌پردازد و مطالعات خود را با ذکر نمونه و نیز ارائه‌ی آوانگاری‌های مربوطه (در مطالعه‌ی دوره‌های اول و سوم) مستند می‌کند. برای بخش «مفاهیم بنیادین» این شماره ترجمه‌ی مقاله‌ای مفصل از پیتر مَنوئل را آورده‌ایم که درباره‌ی طبقه‌بندی کلاسیک/ مردمی در هندوستان و گونه‌ها و مواردی که وضعیت بینابینی در این طبقه‌بندی دارند بحث می‌کند. مؤلف، ضمن تأیید صحت این طبقه‌بندی، متذکر می‌شود که امروزه می‌بایست به مواردی پرداخت که از برخی شرایط کلاسیک یا مردمی‌بودن می‌گریزند و نواحی بینابینی‌ای در این تقسیم‌بندی اشغال می‌کنند. در این مقاله، به تفضیل، موارد مذکور را در فرهنگ موسیقای شمال هند بررسی می‌کند.

بهرنگ نیک‌آیین، که خود به‌عنوان سخنران در چهل‌و‌چهارمین کنفرانس شورای بین‌المللی موسیقی سنتی در شهر لیمریک ایرلند جنوبی شرکت داشته، گزارشی از این کنفرانس در بخش «گزارش» این شماره ارائه داده است و در آن خوانندگان را در جریان چندوچون برگزاری این کنفرانس و به‌ویژه موضوعات مربوط به موسیقی ایران و کشورهای همجوار قرار می‌دهد. در بخش «یاد یاران»، مطلبی درباره‌ی نظیرعلی جیرازبُی، قوم‌موسیقی‌شناس فقید و سرشناس هندی‌الاصل که متخصص موسیقی هندی و استاد دانشگاه یوسی‌ال‌ای آمریکا بود، آمده است که، ضمن بیان زندگی‌نامه‌ای کوتاه از این محقق پًرکار، فهرستی کامل از کتاب‌ها، مقالات و آثار صوتی و تصویری او ارائه می‌دهد. آروین صداقت‌کیش در بخش «دیدگاه‌ها» جُستار سوم خود از «سه جُستار درباره‌ی همه‌گونه پیوند تصویر و موسیقی: را- که دو جستار اول آن در شماره‌ی قبل به چاپ رسیده بود- به موسیقی فیلم اختصاص می‌دهد و ویژگی‌های این نوع پیوند میان موسیقی و تصویر را که در آن به‌قول مؤلف، اغلب تصویر از موسیقی «آگاه» نیست بررسی می‌کند. سرانجام، بخش «نقد و بررسی» به یک ترجمه‌ی دیگر، از مقاله‌ای نوشته‌ی برنار مِئو، درباره‌ی وضعیت نقد موسیقی قرن نوزدهم فرانسه اختصاص یافته است که به نقش فرانتس لیست به‌عنوان منتقد موسیقی و، در اینجا، به‌خصوص منتقد لُهنگرین واگنر می‌پردازد.

هیئت تحریریه