قطعه‌ی «صبا» از علیرضا فرهنگ که قرار است در بینال موسیقی ونیز اجرا شود به نوعی گفتمان ساز تار با لحن ارکستر است که توسط آنسامبل دیورتیمنتو روایت می‌شود.

به گزارش نای، علیرضا فرهنگ یکی از سه آهنگساز ایرانی شرکت‌کننده در این دوره از بینال، در خصوص انتخاب و اجرای اثرش با عنوان «صبا» برای تار و ارکستر در این رخداد موسیقایی گفت: در نوشتن صبا تلاش بر این نبود که تار در قالب قوانین ردیف موسیقی ایرانی و یا نغمه‌های مأنوس نقش‌آفرینی کند، بلکه سعی بر این بود که این ساز ضمن حفظ ویژگی‌های بیانی خود با نزدیک‌شدن به زبان و لحن ارکستر درگیر یک گفتمان واقعی بشود.

وی ادامه داد: صحبت از موفقیت‌آمیزبودن این استراتژی نیست، بلکه صحبت از یک کنکاش است تا ساز غربی و ایرانی که در حقیقت سخنگوی دو فرهنگ متفاوت موسیقایی هستند به زبان مشترکی دست یابند و در نهایت بتوانند با بوجودآوردن یک کل منسجم ایده‌های آهنگساز را بیان کنند.

این آهنگساز با اشاره به اینکه موسیقی معاصر در ایران در شرایط خاصی قرار دارد بیان داشت: در هیچ زمانی از تاریخ ما شاهد وجود این همه آهنگساز که قریب به اتفاق از نسل جوان هستند، نبودیم. هیچگاه تا به این حد کنجکاوی و علاقه به فراگیری ابزاری برای بیان ایده‌های بدیع وجود نداشته. در این برهه از تاریخ ما تنها با تکثر آهنگسازان روبه‌رو نیستیم، بلکه با رواج نوعی تفکر مواجهیم. عطش بیان ایده‌های هنری‌ای که بنا به اقتضای زمان به فنون آهنگسازی نیاز دارند از همیشه بیشتر بوده‌ است.

عده‌ی کثیری از دانشجویان موسیقی با علاقه و آگاهی کامل از آنچه که در دنیا می‌گذرد به فراگیری آهنگسازی مشغول‌اند و بسیاری از آنان بعداً به دانشگاه‌ها و کنسرواتوارهای معتبر راه می‌یابند. از میان آهنگسازانی که به طور کامل مدارج علمی و هنری را در ایران طی کرده‌اند و هم اکنون در محافل معتبر هنری به طور حرفه‌ای به کار مشغول‌اند می‌توان از آقای کیهانی خودمان نام برد.

این نوازنده‌ی پیانو تصریح کرد: سه آهنگسازی که در دوسالانه‌ی ونیز، که یکی از پرافتخارترین جشنواره‌های هنر معاصر دنیا است، راه پیدا کرده‌اند مسئولیت نمایندگی یک فصل پراهمیت در تاریخ موسیقی ایران را به دوش می‌کشند. موسیقی معاصر ایران در زمان مناسبی به دوسالانه راه پیدا کرده است. در زمانی که به وضوح می‌توان گفت که موسیقی معاصر در کنار موسیقی سنتی ایرانی دو مؤلفه‌ی موسیقی کلاسیک ایران را تشکیل می‌دهد. البته از آنجایی که تمرکز دوسالانه روی هنر معاصر می‌باشد طبیعی ‌است که موسیقی دستگاهی ما در آن سال‌ها نمی‌توانست در این جشنواره به‌تنهایی اظهار وجود کند. تعداد کم آهنگسازان نسل‌های پیشتر نیز نمی‌توانست دم از وجود موسیقی معاصر در ایران بزند.

فرهنگ با اشاره به اینکه یک جشنواره‌ی معتبر تصمیم به معرفی موسیقی هنری ایران گرفته ‌است که اتفاق بسیار بااهمیتی است بیان داشت: این اقبال نصیب من و دو دوست دیگرم شد تا بتوانیم با آثارمان موسیقی معاصر در ایران (و نه موسیقی معاصر ایرانی) را نمایندگی کنیم. تأکید می‌کنم که این سه اثر لزوماً نمایانگر هویت موسیقی معاصر ایران نیست چرا که آهنگسازان خوب دیگری هم هستند که به طور حرفه‌ای مشغول کارند و در آثارشان لزوماً تأثیر موسیقی ایرانی به گوش نمی‌رسد. به نظر من رویداد هنری دوسالانه‌ی ونیز از آنجایی مهم جلوه می‌کند که کنسرت کاملی به موسیقی گذشته و حال ایران اختصاص داده شده است که این نوع برنامه‌گزاری دلیلی کاملاً هنری و هوشمندانه داشته است و برنامه‌گزار تنها پی نشان دادن تصویرى سطحى و توریستى از موسیقى ایران به عنوان موسیقی ملل را نداشته است. قرارگرفتن موسیقى کلاسیک ایران (موسیقى ردیف و موسیقى معاصر) در برنامه نشان از آگاهى مدیران هنرى آنسامبل و همچنین دوسالانه‌ی ونیز از موسیقى در ایران دارد و این نکته ارزش و اهمیت این کنسرت را بالاتر می‌برد.

این آهنگساز در خاتمه خاطرنشان کرد: اگرچه پس از ۸۶ سال این نخستین‌باری ‌است که آثار آهنگسازان ایرانی در این جشنواره اجرا می‌شود، حضور هنرمندان ایرانی در زمینه‌ی معماری، نقاشی، سینما و تئاتر تازگی ندارد. اینکه این رویداد تا چه حدی مورد توجه دست‌اندرکاران و متولیان موسیقی در ایران قرار بگیرد امری ‌است که در آینده خواهیم دید. به هر تقدیر حضور موسیقیدانان ایرانی در دوسالانه تنها به اعتبار هنر موسیقی، و کاملاً مستقل از حمایت‌های دولتی کشورمان انجام گرفته و چه بسا بسیاری از مسئولان به دلیل بی‌توجهی، روحشان هم از این موضوع خبردار نباشد.

شصتمین دوره‌ی بینال موسیقی ونیز مهرماه امسال در حالی برگزار می‌شود که برای نخستین بار آثار مهدی خیامی، علیرضا فرهنگ و کارن کیهانی، سه آهنگساز ایرانی، در این فستیوال توسط دیوِرتیمنتو آنسامبل به رهبری سندرو گُرلی اجرا می‌شود. در این اجرا که ۲۵ مهرماه با عنوان «موسیقی ایران از گذشته تا امروز » برگزار می‌شود، هر سه آهنگساز آثاری برای یک ساز ایرانی و آنسامبل بزرگ تصنیف کرده‌اند.