«روش های نوین پژوهش در موسیقی نواحی» عنوان دومین نشست بخش پژوهشی دهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران بود که ٩ تیرماه با حضور «لوتوز دوسردا» پژوهشگر آلمانی در سالن سینما تک «پارس» برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی انجمن موسیقی ایران، احمد صدری _ دبیر دهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران _ در در مقدمه کوتاهی گفت: پژوهش در موسیقی نواحی جزو ملزومات است و باعث پیشرفت این بخش از موسیقی خواهد شد.

او سپس ضمن معرفی برخی از پژوهشگران حاضر در سالن سابقه ای کوتاه از این افراد را برای حاضران بیان کرد.
پیمان آقامحسنی نیز که به عنوان اتنوموزیکولوژ و مترجم در این نشست حضور داشت، در سخنانی گفت: وقتی با آقای صدری درباره بخش پژوهش جشنواره صحبت می کردیم، به این نتیجه رسیدیم که بهتر است، درباره رویکردهای مختلف موسیقی فولک بحث کنیم تا اتفاق خوبی برای علاقمندان حوزه پژوهش رقم بخورد.

او ادامه داد: بحث پژوهش در حوزه موسیقی نواحی و گفتمان رایج در آن طی نیم قرنی که در ایران سابقه دارد، دچار تکرار شده و ضرورت ایجاد دیدگاه جدید در آن احساس می شود.

آقامحسنی معتقد است: هنرمندانی که در حوزه موسیقی نواحی فعالیت می کنند، روند زندگیشان از حالت روستایی به شهری تغییر پیدا کرده است و این شهری شدن تغییراتی را در موسیقی آن ها ایجاد کرده است. ما از پژوهشگران دعوت کردیم که با چنین رویکردی مطالب خود را عرضه کنند. در واقع بحث اصلی ما مطالعات موسیقی در فضای شهری است.

در ادامه نشست، لیزا گووپ (پژوهشگر آلمانی) ضمن تشکر از دعوت برای حضور در این فستیوال گفت: من در دانشگاه هیلبورگ آلمان تدریس می کنم. در حوزه فرهنگ شناسی در حال گذراندن دوره پروفسوری با موضوع فسیتوال های موسیقی در دنیا هستم. دوره دکتری من نیز به موضوع اتنوموزیکولوژی اختصاص داشت.
وی افزود: بصورت کلی در هر پژوهشی نوع و متد آن پژوهش مهم است. گرایش من نیز همین بوده و با همین رویکرد به این مساله پرداخته می شود که چه استفاده ای از موسیقی نواحی می شود کرد.

او ادامه داد: رشته مردم شناسی به مطالعه افرادی که با مساله فرهنگ غریبه هستند می پردازد اما در تئوری جدید این غریبگی بعد جفرافیایی نداشته و در هر منطقه می شود آن را یافت.

وی افزود: درباره موسیقی نواحی این سوال کلی مطرح است که چه کسانی این نوع از موسیقی را تعریف کرده و براساس چه روابط اجتماعی آن را شکل داده اند؟ مهم این است که درباره موسیقی نواحی نوع اصطلاحات و دیدگاهی کشف شود. اگر در آلمان از دانشجویان بپرسیم موسیقی فولک چیست قطعا در جواب آن ها با اصطلاحاتی مثل سنت، هویت و تنوع رو به رو می شوید.

او ادامه داد: شناسایی این اصطلاحات مساله ای جداست اما خود موسیقی نواحی یک عمل اجتماعی است و باید دید چه ویژگی هایی دارد. در این موضوع مهم سه جنبه وجود دارد. اول زمینه پیدایش موسیقی فولک، دوم چگونکی شکل گیری هویت این نوع موسیقی و سوم عدم ثبات این عمل مدنظر است. بنابرین با این ویژگی سه گانه، موسیقی نواحی به سه رده موسیقی بومی، موسیقی جهانی و موسیقی بومی که قابلیت جهانی شدن دارد تقسین می شود که باعث ساخته شدن هویت می شود.

این پژوهشگر همچنین مطرح کرد: موسیقی بومی به طور کلی معمولا افراد را یاد منطقه روستایی با همان استایل خاص می اندازد. اما این در حالی است که در همه دنیا با تغییرات شهری شدن مواجه هستیم. اگر موسیقی نواحی را لزوما با خاستگاه روستایی تعریف نکنیم باید دید چه ویژگی هایی را می توان برای آن برشمرد؟ در مبحث شهری شدن یک شاخه جدید در مردم شناسی به نام اتنوموزیکولوژی شهری وجود دارد که به اهمیت بررسی مساله یک شهر از لحاظ موسیقایی می پردازد. شهرها به لحاظ ساختاری شباهت فراوانی از لحاظ تقسیم بندی و شکل دارند. از دهه ٧٠ در این رشته به بررسی تنوع و شناسایی موسیقی پرداخته شده است.

او گفت: بحث بعدی در مطالعات موسیقی شهری به فضاها آن هم به معنای غیر فیزیکی بودن می پردازد و به این بحث که «به واسطه موسیقی تعلق به یک مکان شکل می گیرد.» پاسخ داده می شود.

در ادامه این نشست، لوتوز دوسردا (پژوهشگر آلمانی) در سخنانی مطرح کرد: در اتریش فستیوالی که هنرمندان مختلفی در شهر گردهم می آیند و هر کدام موسیقی خود را اجرا می کنند. در واقع وقتی فردی در شهر قدم می زند، می تواند، انواع موسیقی ها را بشنود. می خواهم بگویم شهر تبدیل به یک موزه بدون بلیت ورودی می شود.

این گروه ها هر کدام سازبندی خود را دارند نقش خاصی ایفا می کنند.

این پژوهشگر ادامه داد: در چنین فستیوال هایی موزیسین ها به واسطه موسیقی شان هویت خود را نشان می دهند که من به این می گویم: «عمل موسیقایی»

دوسردا اضافه کرد: شاید بد نباشد، فستیوال موسیقی اتریش را با فستیوال بندر هامبورگ مقایسه کنم. هامبورگ چون یک منطقه تجاری است، تمایل دارد در فستیوال های موسیقی اش هم یک وجهه

بین المللی از خود به نمایش بگذارد. برای همین فضای موسیقی سنتی در این فستیوال جایی ندارد. فستیوالی مثل هامبورگ بین المللی است نه بومی. برای همین می خواهد در خود را به روی فرهنگ های مختلف باز کند.
این دو پژوهشگر آلمانی در بخش های پایانی این نشست فیلم هایی از فستیوال های موسیقی بومی آلمان را برای حاضران پخش کردند.
فرزاد طالبی (مدیر کل دفتر موسیقی)، بهرام جمالی ( مدیرعامل انجمن موسیقی ایران) و محمدرضا علیزاده (مدیر کل ارشاد استان کرمان) در این نشست حضور داشتند.

عکاس: کیان معاذیان