نشست پژوهشی «نقدِ نقد در موسیقی ایران» عصر روز پنجشنبه پنجم مهر ۱۳۹۷ در خانه هنرمندان ایران برگزار شد. در این نشست که حضور برای عموم در آن آزاد بود، جمعی از پژوهشگران، منتقدان، هنرمندان و علاقه مندان به موسیقی حضور داشتند.

در ابتدای این نشست، حمیدرضا عاطفی نایب رییس کانون پژوهشگران و بهروز مبصری دبیر برگزاری جلسات این کانون تعرفی از نقد را برای حاضران ارائه دادند.

مبصری گفت: نقد نیازمند به اشراف کامل به اسناد و موضوع مورد نظر دارد. امیدوارم با تداوم این جلسات بحث «نقدِ نقد بر موسیقی» را که خود نیز به اشراف کامل نیاز دارد، به یک جای خوب برسانیم.

عاطفی هم گفت: اگر خبرنگاران که خود قلم به دست دارند اهل تفکر نباشند، فاجعه به وجود می آید.

علیرضا میر علی نقی پژوهشگر موسیقی، مهران مهر نیا نوازنده و آهنگساز، آروین صداقت کیش منتقد و پژوهشگر موسیقی، کامیار صلواتی پژوهشگر موسیقی؛ از سخنرانان این مراسم بودند.  در ادامه متن صحبت های هر کدام از این سخنرانان را می خوانید:

نقد مانند ریاضیات نیست / در نقد نتیجه بدون تغییر نیست

میر علی نقی: نقد موسیقی اساسا در حوزه موسیقی وجود نداشته و طی ۸۰، ۹۰ سال اخیر به وجود آمده است. تنها زمینه هنری که نقد در آن صورت می گرفته، شعر بوده است، زیرا شعر هنر اصلی ایرانیان بود.
نقد یک موقعیت است، یک تفهیم نیست و همانند ریاضیات هیچگاه به یک نتیجه مشخص و بدون تغییر نمی رسد. نقد بر اساس نظرات و عقاید منطقی و عقلانی منتقد با تکیه بر اسناد است.
نقد حداقل در برخی جاها باید با استفاده از نظرات صحبت های افراد مناسب و صاحب نظر باشد که از صافی ذهن آنها گذشته و در اختیار رسانه های مناسب قرار بگیرد.

نقدها رک تر و منفی تر شده اند

کامیار صلواتی: اولین نقدهای موسیقی در ایران توسط مجله موزیک  در سال ۱۳۱۹ آغاز شده و تا سال ۱۳۴۰ ادامه پیدا کرد. تا سال ۱۳۴۰ کلیه نقدهای مجله های تخصصی موسیقی معطوف بر اجراها بوده و بر جنبه های اجرایی تمرکز داشته است. طی ۲۰ سال اخیر نقدها رک تر و منفی تر شده اند.
به نظر می رسد مجله موزیک ایران در آن زمان در رقابت با مجله رادیو بوده است و در بعضی موارد نیز به نقد از موسیقی رادیو پرداخته اند. همچنین می توان گفت این مجله برای اولین بار  به نقد طنز  از موسیقی پرداخت.

با یک عینک نمی توان همه نوع موسیقی را نقد کرد

سجاد پور قناد: یک منتقد در درجه اول باید بتواند یک تعریف مشخص از الفاظ و تعاریف مرتبط با شاخه ای که با آن کار می کند، برای خود داشته باشد و همچنین بتواند آن را به مخاطب منتقل کند.
در درجه دوم یک منتقد باید طبقه بندی های مختلف در رشته خود را بداند. البته گاهی اوقات هم لازم است به خارج از محدوده رشته خود رجوع کند.
اگر یک موسیقی دان کلاسیک بخواهد درباره موسیقی پاپ بحث کند، نباید با همان عینک موسیقی کلاسیک  و ویژگی های آن درباره موسیقی پاپ اظهار نظر کند. بلکه باید با توجه به ویژگی های موسیقی پاپ صحبت کند.
در موسیقی کلاسیک موسیقی دان برای مخاطب فرهیخته خود یک اثر هنری تولید می کند. ولی در موسیقی پاپ ما بیشتر به آمار رجوع می کنیم و موسیقی دان برای عموم آهنگ می سازد و انتظار دارد جمعیت بالایی از کار او استقبال کنند.
موسیقی محلی به دو قسمت بدوی و پیشرفته تقسیم شده است.

بهترین نقدهای جهان مثبت هستند

آروین صداقت کیش: منظور من از نقد موسیقی درباره نقد هایی است که درباره آثار موسیقی صورت می گیرد.
نقد ایراد گیری نیست. اینکه بخواهیم مدام منفی برویم و بد بگوییم بخش کوچکی از نقد است. بهترین نقدهای جهان نقدهای مثبت اند.
یکی از کارهای نقد هنری، داوری آثار هنری است. اینگونه که آن را ارزشیابی کنند و چرایی آن را نیز بیان کنند.

گاهی منتقد در نقش آزارگر ظاهر می شود

مهران مهرنیا: به نظر من در بسیاری از نقدهایی که صورت می گیرد، نویسنده در ابتدا خود را در قالب یک قربانی قرار می دهد. سپس به سراغ یک ناجی می رود و در نهایت بدون حل کردن صورت مسئله یا فحاشی می کند و یا در بدترین حالت درباره موضوع مورد نقد صحبت می کند.

این امر می تواند به دلیل کمبود عزت نفس باشد زیرا ممکن است فرد منتقد در رشته خود بنابر دلایلی همانند کمبود پشت کار و یا نداشتن توانایی در آن حوزه موفق نشود. به همین دلیل به سراغ نقد می رود و در نقش آزارگر (منتقد) حاضر می شود و بدون داشتن اطلاعات کافی نقد می کند.

نقاد هنری باید از خالق اثر داناتر و آگاه تر باشد

هوشنگ کامکار: این جلسه بزرگترین جلسه درباره نقد بر موسیقی است. معتقدم یک نقاد هنری باید از خود خالق اثر هنری دانا تر و آگاه تر باشد.

منبع: خبرگزاری تسنیم