ارکستر سازهای ملی شهسوران به همراه ترکیبی از هنرمندان حوزه موسیقی و نمایش، اپرای «باباطاهر» ساخته قادر شهسواری را ۴ و ۵ دی در همدان روی صحنه می‌برند.

قادر شهسواری نویسنده، شاعر و آهنگساز اپرای«باباطاهر» در گفتگو با خبرنگار پایگاه اطلاع‌رسانی موسیقی ایران، درباره این اثر گفت: اپرای «باباطاهر» تلاشی است برای بازخوانی یکی از عمیق‌ترین و در عین حال مردمی‌ترین چهره‌های عرفان ایرانی، در قالبی موسیقایی–نمایشی که هم به ریشه‌های سنت وفادار است و هم با زبان امروز سخن می‌گوید. این اثر نه یک روایت تاریخی صرف، بلکه تأملی هنری بر نسبت عرفان، قدرت، عدالت و انسان معاصر است.

این آهنگساز در ادامه افزود: در این اپرا، باباطاهر نه فقط به عنوان شاعر دوبیتی‌ها، بلکه به مثابه «انسانِ در برابر انتخاب» تصویر می‌شود؛ انسانی که میان خلوت سلوک و مسئولیت اجتماعی قرار می‌گیرد. روایت اثر بر محور تقابل باباطاهر با طغرل سلجوقی شکل می‌گیرد؛ تقابلی که به جای جنگ و شمشیر، با کلام، معرفت و عدالت پیش می‌رود. انتخاب این مواجهه آگاهانه بوده است تا نشان داده شود که در سنت عرفانی ایران، قدرت حقیقی نه در قهر، بلکه در عدل و آگاهی است.

وی همچنین عنوان کرد: از نظر موسیقایی، اپرای «باباطاهر» بر پایه موسیقی دستگاهی ایران و فضاهای آیینی شکل گرفته است. استفاده از آواز زنده، و قطعات سازی، ساختاری را ایجاد کرده که موسیقی نه همراه صحنه، بلکه خود روایت‌گر است. در این اثر، هر مقام و هر تم موسیقایی حامل معناست؛ از نغمه‌های نیایش تا ضرباهنگ‌های جنگ، و از سماع عاشقانه تا سکوت‌های معنادار.

قادر شهسواری درباره بخش‌های دیگر این اجرا گفت: در بخش نمایشی، متن بر اساس ترکیبی از دوبیتی‌های اصیل باباطاهر و دیالوگ‌های تألیفی شکل گرفته است. زبان اثر تعمداً به فارسی فاخر و کهن نزدیک است تا جهان ذهنی باباطاهر حفظ شود، اما میزانسن، حرکت گروهی و طراحی صحنه، بیان کاملاً معاصر دارد. گروه فرم در این اپرا نقش «راوی جمعی» را ایفا می‌کنند؛ صدای مردم، تاریخ و وجدان اجتماعی.

وی ادامه داد: یکی از محورهای اساسی اپرا، نگاه انتقادی به جنگ و خشونت است. در روایت اثر، جنگ نه امری قهرمانانه، بلکه وسوسه‌ای شیطانی تصویر می‌شود که ایمان، اخلاق و انسانیت را تهدید می‌کند. پایان‌بندی اپرا، با انتخاب عدالت به جای شمشیر، تأکیدی است بر این باور که هنر می‌تواند زبان صلح باشد، حتی در دل روایت‌های تاریخی پرتنش.

شهسواری افزود: اپرای «باباطاهر» برای من، به‌عنوان نویسنده و آهنگساز، بیش از یک اثر اجرایی، نوعی بازگشت به پرسش‌های بنیادین است؛ این‌که انسانِ امروز، در جهانی پر از خشونت و قدرت‌طلبی، چه نسبتی با ایمان، عشق و عدالت برقرار می‌کند. این اپرا تلاشی است برای زنده نگه داشتن صدای عرفانی که قرن‌ها پیش گفته بود«به دنیا دل مبند، که دنیا نمی‌ماند.»

این موزیسین همچنین عنوان کرد: کارگردانی این اپرا را آقای فرهاد لباسی، از هنرمندان سرشناس و تأثیرگذار تئاتر همدان، بر عهده داشته که با تکیه بر تجربه خود در اجرای آثار آیینی و نمایشی، روایت اثر را به زبانی امروزین و در عین حال وفادار به روح متن هدایت کرده است. در بخش اجرایی، از توانایی‌های گروه نمایشی راسپینا استفاده شده که با حرکت‌های گروهی، حضور مؤثر بازیگران، نقش مهمی در شکل‌گیری فضای نمایشی اثر ایفا می‌کند. تنظیم قطعات موسیقی این اپرا توسط میرامیر میری، از چهره‌های شناخته‌شده موسیقی همدان و مقیم تهران، انجام شده و اجرای زنده قطعات بر عهده ارکستر سازهای ملی شهسواران است؛ ارکستری که به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین و پرکارترین گروه‌های موسیقی همدان شناخته می‌شود و در این اثر، با رهبری آقای میرامیر میری، نقش محوری در جان‌بخشی به فضای موسیقایی و دراماتیک اپرا دارد.

قادر شهسواری افزود: در بخش نمایشی این اپرا، نقش محوری باباطاهر را حامد سالمی، از بازیگران و صداپیشگان شناخته‌شده همدان، ایفا می‌کند که با تکیه بر بیان صوتی و توان بازیگری، شخصیت عارفانه و درونی باباطاهر را جان می‌بخشد. نقش پیر بر عهده بهنام میرزایی است که حضوری راهنما و تأثیرگذار در سیر عرفانی روایت دارد و شخصیت طغرل سلجوقی، به‌عنوان عنصر قدرتمند و تعیین‌کننده در تقابل عرفان و سیاست، توسط میثم عزیزی اجرا خواهد شد. افزون بر این نقش‌ها، چندین نقش مکمل و یک گروه فرم پانزده‌نفره در بخش نمایشی حضور دارند که با حرکت‌های گروهی، آیینی و میزانسن‌های جمعی، فضای دراماتیک و نمادین اثر را تکمیل کرده و پیوند میان موسیقی، روایت و تصویر صحنه‌ای را تقویت می‌کنند.

وی در پایان عنوان کرد: اپرای «باباطاهر» در روزهای چهارم و پنجم  دی ماه ۱۴۰۴ در شهر همدان و در مجتمع فرهنگی هنری بوعلی‌سینا به روی صحنه خواهد رفت و علاقه‌مندان به تئاتر و موسیقی آیینی–عرفانی می‌توانند شاهد اجرایی باشند که با تلفیق نمایش، موسیقی زنده و روایت تاریخی، یکی از چهره‌های ماندگار فرهنگ ایران را در قالبی معاصر بازآفرینی می‌کند.