به گزارش نای به نقل از روابط عمومی دومین جشنواره ملی موسیقی و آیین‌های اقوام ایرانی، در اولین روز از جشنواره شب گذشته با پخش سرود جمهوری اسلامی و نماهنگی از اجراهای اولین آغاز و سپس دامون شش بلوکی دبیر علمی این جشنواره گفت: در این جشنواره که جغرافیای متنوع فرهنگی، ادبی و هنری را پوشش می‌دهد افراد شاخصی از قومیت‌های مختلف حضور دارند.

وی ادامه داد: در طی روزهای برگزاری جشنواره با حضور گروههای مطرحی از ۱۸ استان موسیقی های کهن و غنی مناطق مختلف را ارائه خواهیم داد تا مخاطبان با این گنجینه عظیم موسیقایی ایران آشنا شوند.

این پژوهشگر موسیقی نواحی بیان داشت: امیدوارم با بستر سازی محکم در شهری چون شیراز هر روز اتفاقات وسیع و حرفه ای را شاهد باشیم چرا که ما با بخشی از فرهنگ و هنر روبرو هستیم که در سراسر دنیا جز ارزشهای هرکشوری محسوب می شود.

به نظرم این بخش از هنر موسیقی ما نیازمند همت،تعامل و همکاری بخش‌های بزرگ دولتی و خصوصی است و امیدوارم روز به روز اتفاقات حرفه ای تر را شاهد باشیم.

دبیر عملی دومین جشنواره ملی موسیقی و آیین‌های اقوام ایرانی در پایان ضمن تشکر از همکاری مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس خاطر نشان کرد: یک هفته بهترین و قوی ترین پتانسیل فرهنگی و هنری را در شیراز شاهد خواهید بود.

بعد از صحبتهای دامون شش بلوکی گروه موسیقی قشقایی ائل آی به سرپرستی میلاد شهریاری قطعاتی از موسیقی ایل قشقایی را در سه بخش با حضور نوازندگان باسابقه قشقایی و به خوانندگی مسعود صابری  اجرا کردند و سپس محمد شکارچی نوازنده پیشکسوت کمانچه لری در همراهی با یک نوازنده جوان  به دونوازی پرداختند.

بخش دیگری از موسیقی لرستان به اجرای سرنا نوازی احسان عبدی پور نوازنده باسابقه اختصاص داشت که در دونوازی با  سام آبدالی قطعاتی از رپرتوار موسیقی نواحی لرستان به مخاطبان ارائه دادند.

بخش دوم اجراهای شب گذشته به گروه موسیقی سیستان و بلوچستان به سرپرستی فاروق رحمانی  با حضور نوازنده پیشکسوت قیچک خداداد شکل‌زهی اختصاص داشت که  مقام‌های موسیقی بلوچستان را اجرا کردند.

اولین شب از اجرای دومین جشنواره ملی موسیقی و آیین‌های اقوام ایرانی با اجرای گروه موسیقی بوشهر شبدیز به سرپرستی و خوانندگی محسن حیدریه و نواختن  موسیقی کار ،موسیقی مذهبی، خیام خوانی دم دم سحری و نیز حرکات آیینی این منطقه به پایان رسید.

اجرای ویژه زنان قشقایی

دومین روز از جشنواره ملی موسیقی و آیین های اقوام ایرانی با استقبال بسیار زیاد مخاطبان همراه بود. از سرگیری این جشنواره بعد از دو سال از شیوع کرونا اتفاق مبارکی بود که بواسطه موسسه فرهنگی هنری آوای هنر ایل قشقایی و همکاری و مساعدت اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس رقم خورد.

محمد شکارچی یکی از هنرمندان شرکت‌کننده در جشنواره است که در کنار برادرش علی‌اکبر شکارچی، مقام‌های موسیقی لرستان را به صورت مورثی کسب کرده و برای بالندگی و ارتقای آن کوشیده است.  این پیشکسوت موسیقی که رپرتورای جذاب و پرنشاط برای شرکت‌کنندگان دومین جشنواره ملی موسیقی و آئین‌های موسیقایی تدارک دیده بود، درباره حضور در این جشنواره گفت: در مشورت با برادرم و اساتید دیگر سعی کردم قطعاتی را انتخاب کنم که هم پرنشاط باشد و هم گویای بخشی از موسیقی غنی لرستان باشد.

شکارچی ضمن اشاره به همراهی احسان عبدی‌پور و تیمور هداوند و منصور خیری در اجراها گفت: بعد از مدتی دوباره به موسیقی برگشته‌ام و می‌بینم چقدر جوان‌های خوبی در زمینه موسیقی مقامی فعالیت کرده‌ و چقدر کارشان خوب است.

بر اساس اظهارات این خنیاگر موسیقی لرستان، هر آنچه او نواخته حاصل آموخته‌ها و احساس خودش بوده است. شکارچی در این باره توضیح داد: من آدم قدیم هستم. سبک ویژه‌ای ندارم اما آنچه می‌نوازم، کار خودم است، حاصل احساسی که داشته‌ام؛ گاهی از همنوازی یک تنبک حسی به من دست داده و گاهی حتی از تنهایی. من از همه اینها حس گرفته و نواخته‌ام. سعی کرده‌ام همان قطعات موجود را صیغل بدهم.

شکارچی با اشاره به برگزاری جشنواره ملی موسیقی و آیین‌های اقوام ایرانی اضافه کرد: حدود سی و دو سه استان در کشور داریم که می‌توانند دست به دست هم دهند و در طول سال میزبان این جشنواره باشند. به قدری اساتید خوب  در کمانچه و سرنا و سایر سازها داریم که این امکان را می‌دهد تا  جشنواره هر ماه در یک استان برگزار شود و اگر این امکان فراهم شود مردم مناطق مختلف می‌توانند نوازندگان قدیمی مناطق مختلف و نیز مناطق خودشان را ببینند و با آنها آشنا شوند و از موسیقی لذت ببرند.

شکارچی که در این سال‌ها فقط به نوازندگی و خوانندگی پرداخته، تاکید دارد: برادرم برخی از نغمه‌های و مقام‌های موسیقی را نت‌نویسی کرده و به جز او کسان دیگری هم این کار را کرده‌اند اما باید مردم اجرای این قطعات را ببیند و نغمه‌ها را بشنوند تا موسیقی نواحی زنده بماند. اساتید و جوان‌های موسیقی مقامی به قدری خوب و با قدرت می‌نوازند و برای دعوت به شنیدن موسیقی مقامی، دعوت و اعتلای این موسیقی که برای حال و احوال دوستان هم خوب است که جشنواره‌‌ها توسعه پیدا کند.

نگاه ما دربخش بانوان معرفی و نقش آنها در تاریخ موسیقی قشقایی است

میلاد شهریاری سرپرست گروه موسیقی قشقایی« ائل آی »که با سه گروه در جشنواره شرکت کرده درخصوص بهره مندی از حضور نوازندگان زن در گروه موسیقی قشقایی در جشنواره گفت: ما با سه گروه قشقایی شامل گروه بانوان و آقایان در دومین جشنواره موسیقی شیراز شرکت کردیم که بخش آقایان به دو گروه موسیقی عوام قشقایی و تخصصی تقسیم شده است. که بخش موسیقی عوام بیشتر در بین مردم عشایرفارس مرسوم است  و بخش تخصصی این موسیقی هم مربوط به  موسیقی عاشیق ها یا چنگی ها است که شامل اجرای ساز و دهل در مراسم جشن و شادی یا سوگ است.بخش دیگر موسیقی عاشیق ها هم عمدتا موسیقی درباری است و البته تعدادی ازاین افراد هم  با دوره گردی درشهر امرار معاش میکردند. اما نگاه ما دربخش بانوان معرفی و نقش آنها در تاریخ موسیقی قشقایی است که دراین برنامه بخشی از آن به اجرا گذاشته شد. وی ادامه داد: حدود ۵۰درصد از موسیقی ایل قشقایی، متشکل از بانوان است که مهمترین بخش آن مربوط به لالایی ها است که ریشه ای کهن داشته و بخش دیگرموسیقی بانوان ایل قشقایی ،موسیقی کار است و همچنین موسیقی جشن و سرور و شادی ها که بیشتردر مراسم عروسی به کار برده می شد. درواقع باید بگویم تلاش ما دراین اجرا نمایش  چکیده ای از تمام گوشه ها و بخش های مختلف موسیقی قشقایی بود که به روی صحنه آوردیم.

شهریاری درادامه درباره موسیقی لالایی ها و احیا این موسیقی بیان داشت: متاسفانه به دلیل گستردگی تکنولوژی بخش عمده ای از فرهنگ های مهاجم بر موسیقی قوم های ایرانی قالب شده است اما با این تفاسیر همچنان نسل گذشته در تلاش هستند این موسیقی را حفظ و اجرا کنند تا صدای این لالایی ها به گوش برسد اما قاعدتا نقش آن در زندگی مدرنیته و امروزی بسیار کم رنگ شده است.

از نکات جالب اجرای گروه موسیقی قشقایی بکارگیری سازهایی همچون پیانو،  ویلن و آکاردئون بود، چرا که این موسیقی قدمتی دیرینه دارد و بر این اساس سازهای آن هم می بایست متناسب با این نوع موسیقی باشد. این  نوازنده سه  تار و آکاردئون که درس آموخته مکتب زنده یاد فرهاد گرگین پور است دراین باره گفت: درمبحث موسیقی دستگاهی و استفاده از ساز ویولن که تقریبا از دوران ابوالحسن خان صبا شکل گرفت در همان برهه زمانی (دهه ۳۰ و ۴۰) خانواده گرگین پور ساز ویلن را به موسیقی قشقایی وارد کردند و از آن به درستی بهره بردند. چرا که ساز ویلن این خاصیت را دارد که هر نوع موسیقی را بدون لهجه  اجرا کند؛ بنابراین  توانایی و پتانسیل این ساز ،رفرنسی در موسیقی قشقایی بوجود آورد و قطعاتی که با این ساز اجرا شد به نظر من حتی بسیار قوی تر از سازهای ایرانی همچون کمانچه بوده است. در واقع تنها سازی که توانست به رپرتوار چنگی ها (دهل،کرنا) نزدیک شود ،همین ساز ویلن است.یا بطور مثال در موسیقی ساربانی که با استفاده ازساز نی است، تنها با ساز ویلن می توانستند این موسیقی را اجرا و حفظ کنند ومتاسفانه بگویم تنها یک بازمانده از موسیقی ساربانی باقی مانده است و بعد ازاو نسل نوازنده های موسیقی ساربانی منقرض خواهد شد.

وی افزود: ساز آکاردئون نیز از دهه ۳۰ -۴۰ توسط خانواده فرهاد گرگین پور به موسیقی قشقایی ورود پیدا کرد اما چون یک ساز غربی است تنها بخشی از موسیقی قشقایی با آکاردئون نواخته می شود آن هم با نگاه نکته بین و زیبا اندیش و استادانه خانواده گرگین پور.در مورد ساز پیانو هم باید بگویم این ساز هم به شکل کلاسیک نبوده و تنها از تعدادی نت برای زینت این موسیقی استفاده می کنیم بطوری که آسیبی به مسیر موسیقی قشقایی وارد نشود .

در دومین شب از جشنواره ملی موسیقی و آیین های اقوام ایرانی گروه عاشیق حسن اسکندری از آذربایجان، گروه ابراهیم جرجانی از ترکمن صحرا، گروه خالو قنبر از هرمزگان و گروه موسیقی شیرازی به روی صحنه رفتند.

بازگشت خنیاگران به صحنه

سومین روز از این جشنواره شب گذشته در حالی با حضور مخاطبان و مسئولین استانی همچون معاون گردشگری استان، استاندار و مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد که گروههایی از کرمان، گیلان، کیش و بویراحمد به روی صحنه رفتند.

یکی از شاخصه‌های جشنواره دوم موسیقی و آیین های اقوام ایرانی حضور گروههایی از موسیقی نواحی ایران است که سالها از صحنه دور بوده اند و در جشنواره هایی با موضوعیت موسیقی نواحی شرکت نداشته اند.از جمله گروه موسیقی آوای جیرفت کرمان که شب گذشته با اجرای موسیقی و آیین‌های خود همچون دمام گردانی به معرفی موسیقی و آیین های منطقه خود پرداختند.

این جشنواره با هدف ارج نهادن به پیشکسوتان موسیقی بومی، فضایی را برای حضور گروههایی از اقوام مختلف ایرانی فراهم کرده است.

عاشیق حسن اسکندری پیشکسوت موسیقی آذربایجان که سالها از صحنه جشنواره ها دور بود سال گذشته در جشنواره موسیقی نواحی کرمان و امسال در دومین جشنواره ملی موسیقی و آیین های اقوام ایرانی با گروهش به اجرا پرداخت. او  درباره این اجرا گفت: من حدود ۹۹ تا مقام می دانم  و در این جشنواره از میان آنها رپرتواری را برای اجرا انتخاب کردم که همگی جز موسیقی قدیم آذربایجان هستند.

وی در ادامه با اشاره به قطعه ای با مضمون شیراز در جشنواره موسیقی ملی و آیین های اقوام ایرانی افزود: از زمانی که به شیراز برای اجرا در جشنواره دعوت شدیم یک قطعه جدید را با شعری از خودم و بر اساس موسیقی آذربایجان نوشتم که اجرا کردیم و خوشبختانه استقبال خوبی هم از مردم شیراز گرفتیم.

عاشیق حسن اسکندری با بیان اینکه تعامل با دیگر هنرمندان در جشنواره موسیقی اقوام ایرانی رخ می دهد ، اظهار داشت: یکی از نقاط مثبت جشنواره دیدن هنرمندانی از دیگر اقوام است به طوری که ما در طول برگزاری جشنواره ، ترکمنها، شیرازی ها ، بوشهری ها و مناطق دیگر را می بینیم و از نزدیک طی تعامل با آنها؛ موسیقی ‌شان را نیز می شنویم و آنها نیز با ما آشنا می شوند و ما را می بینند.

پیشکسوت موسیقی آذربایجان در ادامه افزود:ما از جشنواره ها انتظار عجیبی نداریم  فقط دوست داریم در آنها اجر کنیم.

این نوازنده ساز عاشیقی ساز را انسان ساز دانست و گفت:ساز دروغ نمی گوید و توهین نمی کند وقتی نوازنده ای ساز عاشیقی را بشناسند خودش را هم می شناسند .من باید احترام و اعتبار این ساز را نگه دارم . من معتقدم ساز انسان را بزرگ می کند.

این نوازنده ساز عاشیقی با اشاره به اینکه وقتی ساز می زنم و می خوانم به نوعی با مردم صحبت می کنم، اظهار داشت: من در حین نواختن و خواندن با موسیقی ام به مردم می گویم شیرازی ها، قشقایی ها و سایر اقوام استان با هم باشین، همفکر باشین و با هم زندگی کنید و به نوعی سلام آذربایجان را به اینجا می آورم .

فرهاد پرند سرپرست این گروه که از سال ۱۳۴۶ در رادیو شیراز و برنامه جوانان فعالیت داشته و تا به امروز این عرصه را دنبال کرده و با گروه خود که سلمک نام دارد(به معنای گوشه ای آوازی در دستگاه شور) معرف موسیقی شیراز است، اجراهای مختلقی در خارج و داخل ایران برگزار کرده است.

او سبک موسیقی که معرف آن است، موسیقی محلی استان  فارس  عنوان کرد و افزود: ما ساکن شیراز هستیم و سعی کردیم ملودی هایی  از موسیقی نواحی این منطقه را به مردم بشناسانیم وآثاری از اساتید این استان را احیا کنیم. اساتیدی که  حق بزرگی بر گردن موسیقی فارس دارند که البته متاسفانه تعدادی از خوانندگان برجسته موسیقی مقامی شیراز دیگر در بین ما نیستند و بعد از درگذشت این بزرگان، کمتر هنرمندانی درمعرفی این موسیقی تلاش کرده اند.شاید این اتفاق به دلیل جبر زمانه باشد.درواقع  تغییرات بسیاری که به مرور زمان در جامعه ایجاد شده موجب گردیده اساتید این حوزه آرام آرام کنار گذاشته شوند و به موسیقی روز گرایش پیدا کنند. جالب است بدانید برخی ازهنرمندان پاپ که در شیراز اجرای موسیقی دارند اکثریت از گویش شیرازی بهره می برند مانند آقای علی زندوکیلی یا آقای امید حاجیلی و این موضوع می تواند اتفاق بسیار خوبی باشد.

او درباره موسیقی اصیل شیراز بیان داشت: وقتی از موسیقی اصیل نام می بریم شامل مقام هایی است که ازجهرم تا استهبان بوده  و گوشه هایی چون بیدگونی و حاجیونه  را در برمی گیرد که مخصوص  موسیقی محلی فارس است اما درحال حاضر به دست فراموشی سپرده شده و گاها برخی از اساتید با ساز و آواز یادی از این آثار دارند.

او درباره اجرای گروه سلمک درقالب جشنواره گفت: دراین برنامه قطعه ای از آهنگساز به نام و برجسته شیراز آقای حسن صفری اجرا کردیم که اجرای نخست آن مربوط به سال ۱۳۵۰ بود و ما با یک تنظیم جدید آن را روی صحنه بردیم. علاوه براین اجرای واسونک های شیرازی(بیت های کوتاه و شادی در وصف عروس و داماد) از قطعات آثار اقای صفری.

فرهاد پرند در پایان خاطر نشان کرد: برگزاری جشنواره موسیقی اقوام ایران بسیار مفید و اثر گذار است چرا که  درجامعه امروز اغلب جوانان جذب موسیقی پاپ شده اند اما با این تفاسیر جای تشکر دارد از مردم عزیزمان که موسیقی اقوام ایران را تنها نمیگذارند و حمایت و استقبال می کنند.

دومین جشنواره ملی موسیقی و آیین‌های اقوام ایرانی ۳۰ اردیبهشت ماه در تالار حافظیه شیراز به کار خود پایان می‌دهد.