مدیرکل دفتر موسیقی وزارت ارشاد ضمن تبیین دیدگاه‌های این مجموعه در مواجهه با حاشیه‌ها و اتفاقات ماه‌های اخیر، از سیاست های آینده مدیریت دولتی موسیقی سخن گفت.

* آقای طالبی دفتر موسیقی وزارت ارشاد طی ۲ سال اخیر با چالش جدیدی پیرامون ماجرای حضور موسیقی در تئاتر رو به رو بود، موضوع جالب توجهی که خواننده های زیرزمینی مشهور محوریت آن را تشکیل می دادند و به بهانه حضور در یک اثر صحنه ای به عنوان «بازیگر تئاتر» به اجرای موسیقی پرداختند، فضایی که طبق پیش بینی ها از همان اول معلوم بود موسیقی و تئاتر را وارد حاشیه هایی خواهد کرد. تمایل ندارم به دلیل برخی از ملاحظات از خواننده یا گروه مشخصی در این باب یاد کنم اما به نظر می آید این اتفاق دربرگیرنده چالش ها و بروز مشکلاتی است که باید برای آن راه حلی پیدا کرد. موضوعی که معاون هنری وزیر ارشاد هم چندی پیش برای حل موضوع از تشکیل یک شورای مشترک سخن گفت. شورایی که هنوز معلوم نیست آیا تشکیل شده یا نشده؟ با در نظر گرفتن این موارد مواضع دفتر موسیقی و اداره کل هنرهای نمایشی پیرامون موضوع از این پس چه خواهد بود؟

فرزاد طالبی: طبیعتاً برای صدور مجوز برای اجرای زنده موسیقی، نهاد رسمی و قانونی مربوطه یعنی دفتر موسیقی اظهار نظر می‌کند. در موضوع اجرای تئاتر هم این اداره کل هنرهای نمایشی است که متولی صدور مجوز است. درباره حضور موسیقی زنده در نمایش ­ها نیز روند کار به این شکل است که اداره کل هنرهای نمایشی از دفتر موسیقی استعلام می­ کند و با طرح موضوع در شورای موسیقی دفتر پاسخ لازم داده می ­شود.

* ماجرای خوانندگان بدون مجوز یا همان بهتر خوانندگان زیرزمینی که تعدادی از آنها نیز در حوزه موسیقی رپ فعالیت می کنند، تبدیل به ماجرای تقریبا کهنه ای در سیاستگذاری ها و مدیریت دولتی حوزه موسیقی شده است که طبیعتا می توانیم ساعت ها درباره بایدها و نبایدهای این حوزه با هم بحث کنیم اما در آن سوی ماجرا برخی از خوانندگانی که می دانند در موسیقی متعارف جمهوری اسلامی ایران جایگاهی ندارند، با برخی از گفتارها و نوشتارهایی که در صفحات مجازی از سوی آنها منتشر می شود فضای موسیقی و سپس فضای فعالیت های هنری را ملتهب می کنند. آیا دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در برابر خواننده‌هایی که این چنین بی محابا بسیاری از فعالیت ها و تصمیم گیری ها را زیر سؤال می‌برند و اساسا ایجاد تنش و حاشیه را دوست دارند، موضع و واکنشی دارد؟

– ببینید ملاک ما برای صدور مجوز، بررسی شعر و موسیقی است که این روند در دفتر موسیقی طی می شود. در این مجموعه شوراهایی از استادان و هنرمندان برجسته در حوزه موسیقی و شعر وجود دارند که بر اساس نظرات کارشناسی و البته قانون­مند، اظهار نظر می­ کنند. در واقع در دفتر موسیقی بحث فرد مطرح نیست بلکه این وجوه هنری است که مورد ارزیابی قرار می گیرد اما در مورد مسائلی که مطرح کردید باید گفت که همه ما نیازمند برخورد مسئولانه تری در حوزه فعالیت ­های موسیقایی هستیم.

* به یاد دارم یکی از انتقادات و نکاتی که فردین خلعتبری چند ماه گذشته در یکی از نشست های «گفتمان ضرب اصول» مطرح کرد، مبتنی بر عدم تلاش مدیریت دولت در موسیقی برای ارتقای بهداشت شنوایی مخاطب ایرانی در جهت شنیدن و معرفی موسیقی خوب بود. به عبارتی ما امروزه شاهد صدور یکسری مجوزهایی هستیم که موسیقی شان اصلا در شأن مخاطب ایرانی نیست. اگر جنابعالی قائل به پذیرش این انتقاد هستید ، آیا می توانیم بر این باور باشیم که دفتر موسیقی وزارت ارشاد می توانست در این حوزه که به اعتقاد من بسیار مهم است، تلاش های بیشتری را انجام دهد؟

– دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یک نهاد حاکمیتی است که با در نظر گرفتن قوانین و مقررات با گونه های مختلف موسیقی مواجه می­ شود و محل رجوع انواع هنرمندان این عرصه است. به هر حال در کشور ما نحله ­های مختلف موسیقی وجود دارد که در یک چارچوب قانونی فعالیت می کنند و ما نیز موظفیم بر اساس قانون ولو اینکه موسیقی شان مورد توجه بخشی از جامعه نباشد، نسبت به صدور مجوز و اعمال نظارت اقدام کنیم. شاید نظر شخصی من این باشد که فلان موسیقی از گونه دیگر بهتر است اما دفتر موسیقی باید بر اساس ضوابط قانونی به گونه های موسیقی نگاه گسترده و وسیعی داشته  باشد. باید بپذیریم هر یک از گونه ­های موسیقی مخاطبان خاص خود را در جامعه دارند که اعمال مدیریت بر آنها نباید بر پایه سلیقه صورت بگیرد. با این حال دفتر موسیقی در بخش حمایتی، فعالیت­ های خود را فقط در بخش های هویتی موسیقی همچون موسیقی نواحی مقامی و موسیقی ردیفی دستگاهی متمرکز کرده است. به عنوان نمونه ما در سال گذشته از برگزاری فستیوال موسیقی کلاسیک ایرانی حمایت کردیم و در دوره دوم نیز قطعا این حمایت صورت خواهد گرفت چرا که این جشنواره  یکی از رویدادهای مهم موسیقایی در بخش هویتی است.

از سوی دیگر اگر به دستگاه حاکمیتی که قرار است به اعمال مقررات بپردازد، بگوییم به بسیاری از گونه­ های موسیقی مجوز ندهید، فکر می‌کنید چه اتفاقی در جامعه می‌افتد؟ پخش این آثار از طریق فضای مجازی و یا موسیقی زیرزمینی در شرایط کنونی سخت نیست و به راحتی اتفاق می‌افتد. در واقع مرکز اصلی تولیدات موسیقی به خارج از کشور و یا به زیرزمین منتقل می ­شود. به اعتقاد من بخش مهمی از بحثی که آقای خلعتبری مطرح کرده اند، در درجه اول به صدا و سیما بر می ­گردد. این نهاد مجموعه ای است که هم تولید کننده و هم پخش کننده موسیقی است و می تواند نقش بسیار تعیین کننده ای در ارتقای بهداشت شنوایی مخاطبان ایرانی موسیقی داشته باشد. در حالیکه دفتر موسیقی نه تولید کننده و نه پخش کننده موسیقی است که بخواهد بنا به سلیقه خود اثری را به مخاطبان موسیقی معرفی کند. من بر این باورم سازمان صدا و سیما واقعا می ­تواند در این زمینه نقش آفرینی کرده و کارهای بسیاری را انجام دهد.

* در حال حاضر تعامل خوب و مناسبی میان شما و مرکز موسیقی و سرود سازمان صدا و سیما وجود دارد؟ قرار نیست سیاست ها، برنامه ریزی ها و فعالیت های مشترکی در راستای ارتقای سطح موسیقی، جلوگیری از گرایش هنرمندان به کانال های خارجی و مواردی از این دست انجام پذیرد؟

– ما ارتباط خوبی با دوستان در مرکز موسیقی و سرود سازمان صدا و سیما داریم و در مباحث مختلف نیز جلسات مشترکی را برگزار کردیم، به هر حال صدا و سیما هم سیاست خودش را دارد و مثل همه دستگاه­ ها محدودیت­ هایی هم دارد اما امیدوارم بتواند گوش مخاطبان را با تولید و ارائه آثار خوب موسیقی آشنا کند. حتی در این زمینه می توان به تاسیس شبکه ­ای فکر کرد که کلیپ های رسمی و قانونی موسیقی در آن پخش شود. من مطمئنم این شبکه بعد از مدتی کوتاه تبدیل به کانالی بسیار جذاب، پر مخاطب و در عین حال تاثیرگذار خواهد شد. به طور حتم وقتی کلیپ های خوب از یک شبکه داخلی پخش شود هم ذائقه موسیقایی مردم تربیت می­ شود و موسیقی ارتقا پیدا خواهد کرد و هم فعالیت ­های غیرقانونی کم می شود.

*یکی از نکات انتقاد برانگیزی که می توانیم در کارنامه دفتر موسیقی وزارت ارشاد روی آن تمرکز کنیم، فقدان یا کمبود توجه به مقوله ای با نام «موسیقی انقلاب» و «موسیقی مقاومت» و اساسا  کم توجهی، عدم سرمایه گذاری مناسب و فقدان برنامه ریزی برای برگزاری مستمر رویدادهایی چون جشنواره موسیقی مقاومت است. چرا وقتی جشنواره ای چون جشنواره موسیقی نواحی در اقدامی ارزشمند ولی بحث برانگیز پس از چند دوره در دولت یازدهم احیا می شود اما فکری برای برگزاری مستمر و احیای جشنواره موسیقی مقاومت و یا توجه به تولید مستمر و هدفمند آثار انقلابی انجام نمی گیرد؟ آیا هنرمندانی که در این عرصه که انصافا در اوایل پیروزی انقلاب اسلامی و دوران دفاع مقدس خدمات ارزشمندی را انجام دادند، حق گلایه ندارند؟ آیا فضای کنونی امروز این فرصت را به ما نمی دهد که با وجود حضور هنرمندان جوان در عرصه موسیقی انقلاب فکر جدی به این گونه موسیقایی داشته باشیم؟

– سال­ هاست جشنواره ای با نام جشنواره موسیقی مقاومت در کرمانشاه برگزار می شود که ما هر سال کمکی برای آن در نظر می گیریم و با اعزام هیات های داوری و کارشناسی تلاش می کنیم که سطح آن را ارتقا دهیم، جشنواره «ققنوس» نیز با موضوع مقاومت و سبک زندگی با تمرکز بر کلیپ ها برگزار می­ شود اما بنده هم معتقدم که هنوز در این حوزه جای کار زیادی وجود دارد و امیدوارم بتوانیم بر اساس جلساتی که در این رابطه داشته ایم به یک نتیجه و اقدام عملی جدید برسیم.

* آقای طالبی همان طور که در پرسش قبلی اشاره کردم، طی سال های گذشته به همت دفتر موسیقی وزارت ارشاد جشنواره موسیقی نواحی ایران بعد از وقفه ای چند ساله و تلاش تعدادی از پژوهشگران و هنرمندان در کرمان احیا شد اما به نظر می آید تصمیم برای راه اندازی این جشنواره بسیار مهم و حیاتی فقط تعهدی عملی به قرارداد سه ساله وزارت ارشاد با استانداری کرمان برای برگزاری جشنواره در کرمان بوده است. چرا که حداقل در این ۲ دوره ما شاهد خروجی مناسبی از مسیر فعلی برگزاری آن نبودیم. کما اینکه نه مخاطبان واقعی موسیقی اقوام از آن بهره مند شدند و نه جریان موثری برای احیای این گونه موسیقایی به وسیله جشنواره با وجود تمام تلاش ها به راه افتاد. واقعا برنامه ریزی و استراتژی دفتر موسیقی وزارت ارشاد برای عبور از یک جشنواره ایستا چگونه خواهد بود؟

– اینکه می گویید جشنواره موسیقی نواحی به صورت ایستا برگزار شده قبول ندارم، زیرا استقبال عمومی و کارشناسان از جشنواره موسیقی نواحی کرمان در امسال و سال گذشته چیز دیگری را می­ گوید و اجراهای تخصصی و همگانی آن توانسته است مخاطبان زیادی را جذب کند. مساله بعدی اضافه شدن بخش ­های  متنوعی به جشنواره موسیقی نواحی بود که در این میان تعدادی از پژوهشگران بین ­المللی موسیقی در بخش پژوهش جشنواره نشست هایی را برگزار کردند که از کیفیت بالایی در انتخاب مضمون و نحوه ارائه مطالب برخوردار بود همچنین بخش فیلم مستند موسیقی نواحی و بخش ­های دیگر.  برای جشنواره سال آینده تاکید بیشتری روی گروه های موسیقی تلفیقی نواحی خواهد شد و امیدوارم به این ترتیب در جشنواره بعدی شاهد رونق بیش از پیش در اجراهای عمومی جشنواره باشد، حضور این گروه ­ها ظرفیت ­های عظیم موجود در موسیقی نواحی ما را نشان می ­دهد و به این وسیله گونه­ های دیگر موسیقی به استفاده از ذخایر موسیقی نواحی ایران ترغیب می­ شوند.

درباره میزبانی کرمان از جشنواره موسیقی نواحی نیز باید بگویم بارها در جلسات مختلف گفته شده که ما پیرو یک تفاهم نامه سه ساله این رویداد موسیقایی را در کرمان برگزار می­ کنیم. پس با توجه به برگزاری ۲ دوره آن، برپایی یک دوره دیگر از جشنواره در شهر کرمان مورد انتظار است. از سوی دیگر حتی بعد از اجرای کامل تفاهم نامه، به طور حتم جشنواره در تهران برگزار نخواهد شد زیرا تاکید داریم که جشنواره های ملی باید در شهرهای مختلف ایران اجرا شود. به نظر من جشنواره ملی موسیقی نواحی یک جشنواره موفق و با نگاه به آینده در حال حرکت است. امیدوارم با طراحی برنامه­ های جدید هم فضای جشنواره جذاب ­تر شود و هم ما به اهدافی که در جهت اعتلای موسیقی اقوام ایران مد نظر داریم، نزدیک تر شویم.

*یکی از فعالیت های نیمه تمام دولت یازدهم که چند ماه بعد از روی کارآمدن کابینه در حوزه معاونت هنری با سر و صدای زیاد رسانه ای مورد توجه قرار گرفت، بحث تدوین سند موسیقی کشور بود که در ابتدا از سوی حسام الدین آشنا مشاور فرهنگی آقای روحانی پیشنهاد و بعد از تصویب در شورایی متشکل از نمایندگان صنوف موسیقی، هنرمندان و مدیران دولتی به مخاطبان معرفی شد اما هنوز سرانجام مشخصی پیدا نکرده است. اقدامات دفتر موسیقی وزارت ارشاد در پیگیری سند تا به امروز به کجا رسیده است؟

 – موضوع سند موسیقی کشور از مجموعه دفتر موسیقی خارج شده و بهتر است برای دریافت پاسخ از عزیزان شورای عالی انقلاب فرهنگی بپرسید که وضعیت تصویب سند در چه مرحله ای قرار دارد. به هر ترتیب طبق آنچه از پیگیری­ها برمی­ آید این است که سند در نوبت تصویب قرار دارد. دفتر ما روی این سند کار کارشناسی مفصلی انجام داده و امیدوارم با پیگیری های رئیس محترم کمیسیون هنر و معماری شورا که انصافا با علاقه و تلاش زیاد موضوع را دنبال کرده ­اند، در تصویب سند موسیقی کشور تسریع ایجاد شود.

* توجه به فرآیند تولید، بازاریابی و فروش محصولات موسیقایی یکی از ملزومات مهم در نظام اقتصادی موسیقی ایران محسوب می شود. در این راه توجه به توسعه عمرانی و ساخت تالارهای جدید ویژه برای اجرای زنده موسیقی می تواند نقش بسیار تعیین کننده ای در برون رفت از افزایش چشمگیر قیمت بلیت کنسرت ها به دلیل اجاره بهای سنگین تالارهای فعلی، ایفا کند. آیا دفتر موسیقی وزارت ارشاد در این حوزه اقدامات و برنامه ریزی هایی را انجام داده است؟

– دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از هر گونه فعالیت و ساخت سالن‌های جدید برای اجرای صحنه ­ای موسیقی استقبال می‌کند، بنده در این رابطه دیدارهایی از این گونه سالن­ ها داشته­ ام، باید سعی کرد ضمن ترغیب سازندگان به ساخت تالارهای مناسب این ­گونه تالارها در عین فعالیت فرهنگی بازده اقتصادی هم داشته باشند. ما در این حوزه تمام تلاش خود را می کنیم تا با کمک های قانونی فضا را به سمتی هدایت کنیم تا مشکلات بخش خصوصی رفع شده و با اطمینان وارد سرمایه گذاری در بخش هنر شوند.

در حوزه زیرساخت کم‌کاری جدی و طولانی وجود دارد، متاسفانه طی سال های طولانی ساخت بسیار محدود تالارهای اجرای موسیقی باعث گردیده تا تناسبی میان طیف وسیع مخاطبان موسیقی زنده و تالارهای اجرا کننده وجود نداشته باشد. نماد این مشکل هم قیمت بالای بلیت هاست. به علاوه  اگر به صورت دستوری قیمت ­ها را پایین نگه داریم به مشکلات افزوده می­ شود و به سمت ایجاد بازار سیاه بلیت خواهیم رفت. در نتیجه راه حل مشکل فقط و فقط افزایش سالن های اجراست که ما در تلاشیم در ریل درستی قرار گیرد.

* طبیعتا بعد عبور از ماجرای توجه به فعالیت های عمرانی، مسائل و دغدغه هایی نظیر نحوه حضور شاغلان حوزه موسیقی و فضای مجازی نیز در این فرآیند قابل بررسی است که باید برای بهبود شرایط فعلی و جلوگیری از فعالیت های غیر قانونی که حوزه های اقتصادی موسیقی را در معرض خطر جدی قرار داده، به فکر راه چاره باشیم. در این رابطه برنامه بلند مدت یا کوتاه مدتی وجود دارد ؟

– یکی از نکات قابل توجهی که در حوزه موسیقی می توان به آن اشاره کرد، اشتغال هنرمندان است که با در نظرگرفتن فعالیت هایی چون اجراهای صحنه ای، تولیدات موسیقی، فروش محصولات و استودیوهای صدابرداری رقمی بالغ بر ۲۵۰ هزار نفر در این حوزه فعالیت می کنند و این حجم اشتغال بسیار وسیعی است که باید با دقت مراقب آن بود تا صدمه ای به آن وارد نشود. موضوع دیگر هم، مسأله فضای مجازی است که در این حوزه، نظارت به مفهوم برخورد با مؤسسات یا سایت‌های غیرقانونی جزو وظایف دفتر موسیقی نیست ولی ما در این حوزه حداکثر همکاری را با نهادهای مربوطه داریم و اگر سایت‌های قانونی و رسمی که در داخل کشور فعالیت می‌کنند یا نهادهای صنفی موسیقی، اطلاعاتی را در مورد سایت­ های غیرقانونی این حوزه در اختیار ما قرار بدهند، به طور حتم به مراجع ذیربط ارائه خواهیم داد تا از  فعالیت سایت‌های غیرقانونی دانلود موسیقی جلوگیری شود چرا که این فعالیت­ های غیرقانونی ضربه بزرگی به نظام اقتصاد موسیقی می‌زنند. در حال حاضر تولید آلبوم‌ها با خطر جدی دانلود رایگان مواجه اند که این موضوع برخورد مراجع ذیربط را می‌طلبد. ما هم در این موضوع پیگیر هستیم و امیدواریم که مراجع قانونی دیگر هم در کنار دفتر موسیقی به صورت فعال وارد شوند.

به علاوه ما باید بتوانیم فضای فعلی را به سمتی ببریم که تمام فعالیت های موسیقی کشور ثبت قانونی شود. زیرا تنها در صورت اجرای چنین سیاستی می توانیم تا حد زیادی جلوی دانلود غیر قانونی آثار موسیقایی را بگیریم. به هر حال آنچه ما در دفتر موسیقی انجام دادیم رفتن به سمت قانون مند کردن همه فعالیت­های مرتبط با حوزه موسیقی بویژه در زمینه تک آهنگ­ ها بوده که بتوانیم جلوی رشد فزاینده آثار موسیقایی غیرقانونی را بگیریم به عبارتی تمام سعی ­مان را گذاشتیم که فضای روشنی در اقتصاد موسیقی ایجاد شود و خوشحالیم که اعلام کنیم روند ورود تقاضاها برای دریافت مجوز تک آهنگ نسبت به سال گذشته رشد ۳۰۰ درصدی داشته که امکان دفاع ما از موسسات تولید کننده آثار موسیقایی و جلوگیری از پخش آن در سایت­ های غیرقانونی را بیشتر کرده است. ادامه این روند جزو کارهای اصلی ما در فضای مجازی است وامیدوارم بتوانیم با کمک دستگاه­ های مربوطه از فعالیت قانونی اهالی موسیقی صیانت کافی داشته باشیم. با سیاست ­هایی که طی این مدت از سوی دفتر موسیقی وزارت ارشاد اعمال شد، بسیاری از هنرمندانی که اساسا در این فضای رسمی فعالیت نمی کردند به این چارچوب قانونی وارد شده اند و دوست دارند در این فضا به کار خود ادامه بدهند. ما  اگر این کار را درست انجام دهیم و در این امر موفق بمانیم، می‌توان امیدوار بود که این فضا از جهت اقتصادی فضایی روشن همراه با اشتغال‌های پایدار باشد.

* اگر روزی در دولت دوازدهم به عنوان مدیرکل دفتر موسیقی  دوباره حکم گرفتید و یا در هر سمت دیگری حضور پیدا کردید دوست دارید اولین موضوعی که با هنرمندان و اهالی رسانه در میان می گذارید، دربرگیرنده چه نکاتی باشد؟

–  نکته امیدبخش و برجسته در سال‌های دولت یازدهم، مسأله اعتماد و روابط همکاری بین هنرمند و دستگاه دولت بوده است. دفتر موسیقی اکنون از اطمینان گسترده‌ هنرمندان شریف حوزه موسیقی بهره می ­برد. امیدواریم این روند ادامه پیدا کند و در مواردی همچون موضوع تفویض‌ها به اهالی موسیقی و موسسات خصوصی تداوم یابد. من امیدوارم شرایطی برای موسسه مزبور، فراهم شود تا به تدریج بخشی از مباحث مربوط به نظارت را با تائید دفتر موسیقی در خودِ موسسات انجام دهند. روند اطمینان و اعتمادی که شکل گرفته باید تعمیق و تحکیم شود. زیرا بدون این اعتماد و اطمینان، نه تولید هنری شکل می­ گیرد، نه رضایت هنرمند جلب می­ شود و نه مخاطب راضی خواهد بود. در شرایط عدم اعتماد، مرکز فعالیت های هنری آرام آرام به خارج از کشور منتقل می شود که این خطرناک ترین اتفاق است و راه مقابله با آن هم همکاری مشترک، دوجانبه و چند جانبه است. به واقع ما در کنار هم یک هدف را دنبال می­ کنیم.

منبع: خبرگزاری مهر