استاد پورتراب پس از نزدیک به یک قرن زندگی پربار از میان ما رفت. کسی که کمتر موسیقیدان ایرانی‌ای می‌توان یافت که از او چیزی نیاموخته باشد تا آخرین روزهای عمرش همواره اشتیاق خود را به آموختن چیزهای تازه، چه در گفتار و چه در کردار، ابراز می‌کرد و خاضعانه و فروتنانه قدردان هر کسی بود که نکته‌ی تازه‌ای به او می‌آموخت. دانش موسیقایی او جزءنگر و دقیق بود. شوق فراوانی برای‏ بازی‌های ذهنی با رابطه‌های ریاضی‌گونه‌ی عناصر موسیقایی داشت و از اینکه مخاطبینش را با توانایی فوق‌العاده‌اش در انجام این بازی‌ها غافلگیر و حیرت‌زده کند لذتی می‌برد که تا آخرین روزهای عمرش چیزی از کودکانگی در خود داشت. هیچ فضیلتی را بالاتر از دانش نمی‌شناخت و هیچ چیز بیش از بی‌دانشی در نظر او کم‌ارج نبود. بسیاری از مدعیان طعم نیش‌های گزنده‌ی‏ او را که مستقیماً کم‌دانشی آنها را نشانه می‌گرفت چشیده بودند؛ صراحتی که طبعاً موجب دل‌آزاری می‌شد. اما آنکه می‌توانست دانش خود را به او اثبات کند از چنان تکریم بی‌قید و شرطی بهره می‌برد که احتمال هرگونه شائبه‌ی غرض‌ورزی در حق کسانی که به بی‌دانشی متهم‌شان می‌کرد را از میان می‌برد. همین نوع داوری‏ را با بصیرت کامل در خصوص استعداد هنری‏ـ موسیقایی افراد داشت. هرگز بی‌دلیل از کسی تمجید نمی‌کرد و سخت‌گیری و صراحتش تا حدی بود که وقتی قابلیت‌های موسیقایی کسی را می‌ستود می‌توانستی از اینکه او هنرمندی تمام‌عیار است اطمینان کامل داشته باشی.

نگارنده افتخار آن را داشته است که سال‌ها در شورای واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی در کنار مرحوم پورتراب به کار معادل‌گزینی فارسی برای واژه‌های فرنگی موسیقی مشغول باشد. در آنجا بود که می‌شد لذت بهره‏مندشدن از دانش دقیق او را تجربه کرد؛ دانشی که مدام، به‌طرز حیرت‌آوری، به‌روز می‏شد و با همه‌ی گستردگی و دقتش هرگز خود را تحمیل نمی‌کرد. آشنایی او با زبان‌های اروپایی، به‌خصوص فرانسوی و انگلیسی، نیز ــ در کنار آشنایی‌اش با ظرافت‌های زبان فارسی ــ حیرت‌آور بود. اینجا نیز او شیفتگی‌اش برای بازی‌های زبانی و ریشه‌یابی واژه‌ها را آشکار می‌کرد و همان کودکانگی شیرینی را از خود بروز می‌داد که هنگام بازی‌های موسیقایی در او دیده می‌شد.

درباره‌ی خدماتی که او به موسیقی کشور کرده است باید فرصت مناسب‌تری در اختیار داشت و با تفصیل به آن پرداخت. در اینجا فقط به ذکر این نکته بسنده می‌کنم که آموزش دقیق تئوری موسیقی غربی در ایران از نام مصطفی‌کمال پورتراب جدایی‌ناپذیر است. یادش گرامی باد.