X
احمد صدری، محقق و مدرس موسیقی:

ملودی‌های اقوام، موسیقی دستگاهی را از تکرار نجات می‌دهد

سه شنبه, 1 تیر 1395

احمد صدری، محقق و مدرس موسیقی، استفاده از ملودی‌های موسیقی اقوام را راهی برای رهایی از تکرار در موسیقی ردیف دستگاهی ایران دانست و گفت: «با استفاده از این ملودی‌ها می‌توان قطعه‌های جدید موسیقی خلق کرد که در اذهان مردم ماندگار شود.»

وی با بیان اینکه موسیقی از مقتضیات فرهنگ بوده و یکی از وجوه ظهور و بروز فرهنگ است گفت: «موسیقی یکی از مظاهر فرهنگ است که تابع تام و تمامی از نوع زندگی و باورها و جهان‌بینی فرهنگی انسان‌ها در تمام نقاط دنیاست. موسیقی محملی است برای ظهور و بروز باورها و اعتقادات و آن چیزهایی که در زندگی برایمان اهمیت دارد. ظهور این باورها در موسیقی کشورمان به صور مختلف تعین یافته، مثلاً در موسیقی اقوام مختلف ایران یکی از موضوعاتی که فراوان وجود دارد نعت و مولودی‌خوانی پیامبر اکرم (ص) است.»

وی ادامه داد: «در ایران به جهت حضور تشیع و همجواری با حرم امام رضا علیه‌السلام، ذکر این امام در موسیقی‌های مناطق مختلف ایران رواج دارد. چاووش‌خوانان با صوت خوش در بدرقه‌ی زائران با لحنی خوش می‌خواندند.»

ما به نزد حضرت شاه خراسان می‌رویم/ با سر و جان در بر سلطان ایمان می‌رویم

عضو اتاق فکر اولین جشنواره‌ی آواها و نواهای رضوی با تأکید بر اینکه آواهای مذهبی از موسیقی اقوام ایرانی قابل تفکیک نیست گفت: «در میان موسیقی اقوام مختلف ایران، ملودی مذهبی با شادیانه مرز باریکی دارد، مثلاً در مازندران با لحن امیری و کتولی مرثیه و نوحه‌سرایی  می‌‎کنند با همین لحن و کمی تغییر در ریتم و تمپو برای مراسم‌ آیینی و مذهبی بهره می‌گیرند.»

صدری افزود: «یکی از نکات جالب توجه دیگر این است که بین موسیقی اقوام مختلف ایران و موسیقی ردیف دستگاهی پیوند ژنتیک و ارگانیک وجود دارد. برای مثال لحن‌های دشتستانی، بیدگانی و… که لحن خاص مناطق جنوبی کشورمان است با تغییرات اندکی در موسیقی ردیف دستگاهی قرار می‌گیرد.»

وی در مورد نحوه‌ی برگزاری جشنواره‌ی آواها و نواهای رضوی گفت: «در جشنواره‌ی آواها و نواهای رضوی دو گونه موسیقی نواحی ایران و موسیقی دستگاهی در بخش مسابقه حضور داشته و اجرای صحنه‌ای دارند و گونه‌های دیگر ‌اجرای صحنه‌ای ندارند.»

این پژوهشگر موسیقی نواحی در مورد پژوهش‌های انجام‌شده در حوزه‌ی آواها و نواهای رضوی اظهار داشت: «پژوهش‌های پراکنده‌ای در این زمینه انجام شده ولی عموماً مشکل تحقیق در کشور این است که این پژوهش‌ها پیوسته و به دنبال هم انجام نمی‌شود و سلسله تحقیق‌های جزئی و مستدام که به نتیجه برسد وجود ندارد.

تا جایی که بنده مطلعم به سفارش مؤسسه‌ی آفرینش‌های آستان قدس رضوی توسط یکی از پژوهشگران موسیقی نواحی ایران در این زمینه اقداماتی به منظور ثبت و ضبط شده است. چند فیلم مستند در خصوص نقاره‌نوازی در آستان حضرت امام رضا به همراه پژوهش‌هایی جامع تولید شده است، همچنین چند پایان‌نامه‌ی کارشناسی تألیف شده است که متأسفانه این پژوهش‌ها در یک بانک اطلاعاتی متمرکز نشده است که امیدواریم به همت بنیاد بین‌المللی امام رضا این امر متحقق شود.»

وی همچنین در مورد ازبین‌رفتن گنجینه‌های فرهنگی ایران در حوزه‌ی آواها و نواهای رضوی تصریح کرد: «این موضوع صرفاً در مورد آواها و نواهای رضوی مطرح نیست، بلکه در مورد موسیقی نواحی ایران نیز مطرح است. از آنجا که یکی از موارد کاربرد موسیقی نواهای رضوی به صورت بخشی از یک کل است باید عرض کنم که به طور کلی در خصوص موسیقی نواحی ایران اعتقادی ندارم که این موسیقی و آواها و نواها در حال از بین رفتن است.»

وی تأکید کرد: «این نواها در موسیقی اقوام یک حقیقت هستند که از بین نمی‌روند، گاهی در ظهورند و گاهی در بطن. آن هنگام که ما آن را نمی‌بینیم، نباید بیانگاریم که از بین رفته‌ و مرده ‌است بلکه از نظر ما غایب است، کمااینکه بارها این جمله را شنیده‌اید که این آخرین نوازنده‌ی محلی است، در حالی‌که با یک پژوهش میدانی می‌بینیم چند نوازنده خوب جوان این ساز را می‌نوازند.»

امروز هنرمندان، خوانندگان و نوازندگان جوانی داریم که بسیار بهتر از قدما این موسیقی را درک می‌کنند، چرا که قدما در ضمیر ناخوادآگاه و غیرارادی به صورت تقلیدی نغمه‌ها را تکرار می‌کردند ولی نوازندگان جوان محلی معاصر به صورت خودآگاه و ارادی و آگاهانه این موسیقی را برای فعالیت خود انتخاب می‌کنند. در نهمین جشنواره‌ی موسیقی نواحی ایران، جوانان هنرمندی حضور داشتند که عمدتاً دارای تحصیلات عالی آکادمیک و در زمینه‌ی موسیقی بومی خود صاحب تألیف و به لحاظ اجرایی چه در تکنیک اجرا و روایت موسیقی فوق‌العاده قوی ظاهر شدند. این جوانان نیاز به حمایت دارند. این حمایت صرفاً مالی نیست، مجالی برای ظهور و بروز و عرضه‌ی آثار خود دارند.»

این موسیقی‌دان تأکید کرد که جشنواره‌ی آواها و نواهای رضوی ظرفیت بالقوه‌ای برای ایجاد زمینه‌ی پژوهش‌های مستدام و نتیجه‌بخش در حوزه‌ی آواها و نواهای رضوی دارد و باید دید از این ظرفیت چقدر بهره گرفته می‌شود.

چاپ
>