این نشست روز گذشته، دوشنبه ۳۱ خرداد، با حضور فرزاد طالبی، مدیرکل دفتر موسیقی، محسن رجب‌پور و بابک رضایی، کارشناس، محمدرضا فیاض، منتقد و موسیقیدان، و رضا مهدوی، کارشناس مجری از ساعت ۱۸ در فرهنگسرای ارسباران آغاز شد.

رضا مهدوی در ابتدای این نشست ضمن اشاره به یک‌سالگی سلسله جلسات «گفتمان ضرب اصول» گفت: «امروز به یک سالگی «گفتمان ضرب اصول» رسیدیم و خوشبختانه بعد از یک سال بالاخره یک مدیر حاضر شد تا در جلسه‌ی ما شرکت کند و «پاسخگو» باشد. طی جلساتی که ما در یک سال گذشته برگزار کردیم هیچ مدیر و مسئولی از نهادهای مختلف فرهنگی حاضر به شرکت در این جلسات و پاسخگویی به نقدهای جامعه‌ی موسیقی نشدند. امروز خوشحالیم که فرزاد طالبی، مدیرکل دفتر موسیقی، این شهامت را داشته که حضور پیدا کند و مهم‌تر از آن «پاسخگو» باشد. مسلماً دولتی که مدیرانش پاسخگو باشند دولتی پاینده خواهد بود.

وی در مورد موسیقی بعد از انقلاب گفت: «به اعتقاد من رشدی که موسیقی بعد از انقلاب کرد در بسیاری زمینه‌ها با موسیقی قبل از انقلاب چندان قابل قیاس نیست. مسلماً پذیرفتن مسئولیت دفتر موسیقی که گفته می‌شود مانند یک خرابه است شهامت زیادی می‌خواهد. حال شخصی به دفتر موسیقی آمده که خود از بدنه‌ی وزارت ارشاد است و به طیف خاصی هم وابسته نیست.»

مهدوی در ادامه با اشاره به تبدیل شدن «مرکز موسیقی» به «دفتر موسیقی» گفت: «متأسفانه در طی سالیان اخیر ما شاهد کوچک‌شدن موسیقی در وزارت ارشاد بوده‌ایم. چطور است که در وزارتخانه‌ای بخش تئاترش اداره‌ی کل دارد، بخش تجسمی‌اش مرکز است، اما جایگاه موسیقی در ارشاد هر روز تقلیل پیدا می‌کند. ما اهالی موسیقی نگرانیم که همین دفتر موسیقی به دفترچه‌ی موسیقی تبدیل شود! همه‌ی ما می‌دانیم که حکم اداری نه می‌تواند موسیقی را جهت بدهد و نه می‌تواند یک موسیقیدانی که در راه مورد نظر ماست قرار دهد. اما همین احکام می‌تواند مسبب برخی بهره‌برداری‌ها باشد.»

محسن رجب‌پور در ادامه‌ی این نشست گفت: «خوشحالم که اعلام کنم امروز مجمع صنفی تولیدکنندگان آثار موسیقی و شنیداری رسماً پروانه‌ی فعالیت گرفت. آقای طالبی حدود دو ماه و نیم است که حکم مدیرکلی دفتر موسیقی را دریافت کرده‌اند از این رو تمام نقدهایی که من امروز مطرح می‌کنم مربوط به پیش از زمان حضور آقای طالبی است. متأسفانه قبل از ایشان و طی مدیریت دو ساله‌ی ابتدایی در دوران مدیریت جدیدِ معاونت هنری، نزدیک به ۲۰ سال عقب‌گرد داشتیم.»

وی با اشاره به مدیریت موزیسین‌ها بر دفتر موسیقی گفت: «ما احتیاج به مدیر غیرموسیقایی داریم. ما در مقاطع مختلف مدیرانی داشتیم که از اهالی موسیقی بودند و همین سرمنشا بسیاری مشکلات می‌شد. به عنوان نمونه، مدیری که خودش علاقمند موسیقی ارکسترال بوده سر کار آمده و تنها موسیقی ارکسترال را مورد توجه و حمایت قرار داده است. در واقع ما به مدیری احتیاج داریم که به قواعد مدیریتی و اداری آشنا باشد.»

وی در مورد مدیریت دفتر موسیقی گفت: «باید بگویم رفتارهایی که در دوره‌های قبل شده ایرادات زیادی داشته است. دفتر موسیقی مدیری داشته که در زمان مدیریتش بیشتر از کل دوران فعالیت هنری‌اش اثر ارکسترال منتشر کرده و البته ارکسترها نیز در زمان او منحل شده‌اند، یا مدیر دیگری که وعده‌های واهی و یا کارهای خارج از شأن یک مدیر دفتر موسیقی را انجام می‌داد.»

وی افزود: «باید بررسی کنیم تا متوجه شویم چه اتفاقی افتاد که سینما تبدیل به سازمان شد و موسیقی تبدیل به دفتر شد. ما اگر در فعالیت‌های چند سال اخیر دفتر موسیقی رصد کنیم می‌بینیم هیچ موسیقی‌ای نیست که مجوز نگرفته باشد و بیشتر معضلات در بخش شعر بوده است. ما معتقدیم امروز شرکت‌های موسیقی به توانی رسیده‌اند که می‌توانند خودشان کارشان را کارشناسی کنند. باید بپذیریم در همه‌ی حوزه‌ها شرایط با ۲۰ سال قبل بسیار تغییر کرده است؛ اما متأسفانه ساختار دفتر موسیقی همان ساختار ۲۰ سال قبل است و بر همین اساس است که معتقدیم این شاکله نیاز به بازبینی جدی دارد.»

محمدرضا فیاض در ادامه‌ی نشست با اشاره به روند تاریخی مقوله‌ی «مدیریت در حوزه‌ی موسیقی» گفت: «ما از سال ۱۳۳۴ به بعد با پدیده‌ی مدیران فرهنگی‌ـ هنری به طور جدی مواجه می‌شویم و قبل از این سال این شاخه از مدیریت وجود نداشته است. البته در سال ۱۳۱۹ با تأسیس رادیو ضرورت‌های وجود مدیریت فرهنگی به‌وجود آمده بود. کمی قبل‌تر از آن نیز یعنی در سال ۱۳۱۰ در بخش خصوصی بعضی تلاش‌های پراکنده در این زمینه وجود داشته است.»

وی افزود: «به اعتقاد من، شاکله کلی موسیقی سه وجه دارد که متشکل از موسیقیدان‌ها، مخاطبان و مهندسان فرهنگی می‌شود. حال باید دید که این مهندسان فرهنگی آیا امور خود را طبق یک طرح پیش می‌برند یا بر اساس آزمون و خطا مسیرشان را انتخاب می‌کنند. باید پرسید آیا به دفتر موسیقی در طول سالیان گذشته به دید مهندسی فرهنگی نگاه شده یا صرفاً خواستیم یک سری کارهای اداری انجام دهیم.»

فیاض ضمن اشاره به دوران مدیریت هوشنگ ابتهاج در رادیو گفت: «هوشنگ ابتهاج ۳ سال در رادیو کار کرد اما طی همین دوران جریانات متعددی را در حوزه‌ی موسیقی به راه انداخت و اتفاقاتی انقلاب‌گونه در آن دوره اتفاق افتاد. چرا که او با بصیرت از امکاناتی که در اختیارش بود، توانست بهره‌ی لازم را ببرد. همین‌طور در دوره‌های مختلف، نقاط درخشانی را در حوزه‌ی فرهنگی داریم، مثلاً دوره‌ی مرحوم پیرنیا در «موسیقی گل‌ها» یا فعالیت روح‌الله خالقی در هنرستان موسیقی. باید این نقاط درخشان را مجدداً بررسی کنیم و در ادامه راه‌مان مورد استفاده قرار دهیم.»

بابک رضایی به عنوان دیگر کارشناس این برنامه که شش سال مدیرعامل انجمن موسیقی ایران بود نیز در بخش دیگری از نشست گفت: «موسیقی در کشور ما مظلوم است و علی‌رغم اینکه برخی در تلاش‌اند تا موسیقی را در تقابل با حاکمیت معرفی کنند می‌بینیم که سخنان مقام معظم رهبری در خصوص موسیقی کاملاً واضح است و نگاه حاکمیت به موسیقی را کاملاً می‌توان در نگرش مقام معظم رهبری دنبال کرد. اما متأسفانه ما در کشور به طور خاص با مشکل مدیریت فرهنگی مواجه هستیم. همه‌ی ما می‌دانیم که مدیریت علم است و در کشورمان هم دید علمی به آن وجود دارد و در دانشگاه‌ها هم به طور گسترده تدریس می‌شود، اما چندان در ورطه‌ی عمل به آن توجه نمی‌کنیم و مدیریت فرهنگی را خیلی عام و ساده می‌پنداریم.»

وی افزود: «برای بررسی عملکرد دفتر موسیقی باید ابتدا شرح وظایف این دفتر را بررسی کنیم. این شرح وظایف به طور تیتروار عبارتند از: ۱. تدوین سیاست‌های اجرایی، ‌هدایتی و حمایتی برای اعتلای موسیقی ایرانی ۲. حمایت از پژوهش‌ها و مطالعات تخصصی و کاربردی ۳. ارائه‌ی راهکارهای واقع‌بینانه برای شیوه تعامل با فرهنگ موسیقایی غیرایرانی ۴. مطالعه و بررسی تکنولوژی‌های نوین در صنعت موسیقی جهان به منظور روزآمدی موسیقی ایرانی ۵. تلاش برای پالایش ذوق زیبایی‌شناسی و سلیقه‌ی موسیقایی عامه ۶. برخورد فعال با موسیقی‌های متداول و جاری در سطح جامعه ۷. حمایت از برگزاری جشنواره‌های تخصصی ۸. شناسایی و معرفی جشنواره‌های معتبر خارجی و اعزام گروه‌ها به این جشنواره‌ها ۹. انجام امور نظارتی بر اجرای آثار صحنه‌ای و تولیدات موسیقی ۱۰. تشکیل بانک اطلاعاتی گروه‌ها و هنرمندان ۱۱. تدوین مقررات شفاف برای اجرای آثار صحنه‌ای و تولیدات موسیقایی و صدور مجوزهای مورد نیاز ۱۲. تلاش برای جذب اعتبار و اخذ مجوزهای لازم برای حمایت از تأسیس سالن،‌ تالار استودیوهای تخصصی ۱۳. تشکیل کارگاه‌های تخصصی آموزشی ۱۴. حمایت از گروه‌های موسیقی ۱۵. حمایت از تشکل‌های صنفی موسیقی.

وی در ادامه گفت: «حال سؤال اینجاست که به غیر از انجام امور نظارتی، دفتر موسیقی آیا کار دیگری هم می‌کند یا خیر؟ من به شما می‌گویم دفتر موسیقی از میان شرح وظایف مختلفی که دارد تنها ۲ مورد نظارت و صدور مجوزها را انجام می‌دهد. ما امروز تمام انرژی‌مان را معطوف به صدور مجوز و حاشیه‌های قبل و بعد آن کرده‌ایم. از طرفی همه‌ی ظرفیت‌های موسیقی امروز معطوف به فعالیت‌های اقتصادی شده است. موسیقی نیاز به مجموعه‌ی بزرگ‌تری در وزارت ارشاد دارد تا بتواند از عهده‌ی وظایفی که برایش در نظر گرفته شده است برآید.»

فرزاد طالبی، مدیرکل دفتر موسیقی، نیز در این نشست گفت: «در نگرشی که مقامات بالا نسبت به موسیقی دارند چندان نمی‌شود وارد حوزه‌ی تولید و جهت‌دهی به آن شد. اما با این بحث که گفته شد، دفتر موسیقی باید به مرکز تبدیل شود موافقم و معتقدم ضرورت این موضوع امروز بیش از پیش احساس می‌شود و ما قطعاً تمام تلاش خود را در این راستا انجام خواهیم داد. البته امروز انجمن موسیقی نیز حمایت‌هایی را انجام می‌دهد که در واقع سرمنشا این حمایت‌ها دفتر موسیقی محسوب می‌شود و انجمن موسیقی به عنوان بازوی اجرایی این نهاد عمل می‌کند. این را هم بگویم که همین امروز برنامه‌ی سال ۹۵ دفتر موسیقی را ارائه داده‌ایم که در آن بند بند شرح وظایف دفتر موسیقی متبلور شده است.»

وی افزود: «زمانی که من به دفتر موسیقی آمدم مسئله‌ی سند ملی موسیقی را دنبال کردیم که چند بار اصلاح شد و نهایتاً از وزارت ارشاد برای تصویب به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارسال شد. هم اکنون هم این سند در نوبت طرح در شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار دارد، و موسیقی برای اولین‌بار سند ملی خواهد داشت که امیدوارم تصویب آن به زودی انجام پذیرد.»

طالبی ادامه داد: «دفتر موسیقی در بسیاری از بخش‌ها آئین‌نامه‌ای نداشته و در بسیاری از بخش‌ها و شوراها سلیقه‌ای عمل کرده است. مسلماً افرادی که در شوراها حضور داشته‌اند از کارشناسان برتر کشور هستند اما آئین‌نامه‌ای مشخص وجود نداشت. در همین راستا، آئین‌نامه‌های شعر و موسیقی تدوین شد و همچنین شورای صیانت نیز برای حل کردن مشکلاتی که برخی از هنرمندان به آن مواجه می‌شوند تشکیل شد. ضمن اینکه در حال حاضر آئین‌نامه‌های مربوط به جشنواره‌ها را در دست تدوین داریم. در حوزه‌ی بین‌الملل نیز تلاش کردیم تا ارتباطات را توسعه دهیم و امیدواریم سال آینده موسیقی نواحی ما بتواند حضوری پررنگی در فستیوال‌های بین‌المللی داشته باشد. خوشبختانه امسال جشنواره‌ی نواحی هم بعد از چند سال دوباره برگزار شد. ضمن اینکه در شهریور ماه نیز هفته موسیقی نواحی را در برج آزادی خواهیم داشت که منتخبان جشنواره‌ی موسیقی نواحی ایران در آن به اجرای برنامه خواهند پرداخت.»

وی در بخش دیگری از سخنانش گفت: «مشکلات و معضلات دست و پاگیری در دفتر موسیقی وجود داشت؛ مثلاً قطعه‌ای که در یک آلبوم مجوز گرفته بود برای اجرا در کنسرت نیز باید مجدداً مجوز می‌گرفت که روند درستی نبود و مرحله‌ی دوم هم‌اکنون حذف شده است. مشابه قوانین این‌چنینی در دفتر موسیقی کم نبود که امروز خوشبختانه مرتفع شده‌اند. باید در نظر داشت که دفتر موسیقی مانند اتومبیل در حال حرکت است که قطعاتش را حین حرکت تعمیر و تعویض می‌کند؛ چرا که ما نمی‌توانیم فعالیت‌های دفتر موسیقی را تعطیل کنیم و شروع به تغییر قوانین و ساختار دفتر موسیقی کنیم.»

وی درخصوص راه‌اندازی سامانه‌های الکترونیکی دفتر موسیقی گفت: «سامانه‌ی شعر راه‌اندازی شده و طراحی سامانه‌ی موسیقی نیز مراحل پایانی خود را سپری می‌کند و تا پایان سال نیز سامانه‌ی کنسرت راه‌اندازی می‌شود و بعد از راه‌اندازی این سامانه‌ها دیگر نیاز به مراجعه‌ی حضوری متقاضیان به دفتر موسیقی نخواهد بود.»

طالبی در خصوص صدور مجوزهای دفتر موسیقی گفت: «کسانی که درجه‌ی یک هنری دارند اثرشان نیاز به طرح در شورای موسیقی ندارد ضمن اینکه لیستی از اساتید هم وجود دارد که آثار آنها بدون طرح در شورای موسیقی مجوز می‌گیرد. در زمینه‌ی مجوزها مسئول‌کردن مؤسسات می‌تواند قدم مهمی در این زمینه باشد. اما این اتفاق خلق‌الساعه نیست و ما نیازمند درجه‌بندی مؤسسات هستیم. مؤسساتی که درجه‌ی الف از ما دریافت می‌کنند اثرشان بدون حضور در شورای موسیقی مجوز می‌گیرد. ما سعی خواهیم کرد تا پایان امسال این درجه‌بندی مؤسسات را انجام دهیم و کارمان را در این بخش آغاز کنیم.»