لرستان و محدوده زاگرس خاستگاه تمدنی شگرف در جهان بوده که همواره مورد توجه مورخان، باستان شناسان و دانشمندان قرار گرفته است. در این میان موسیقی لرستان از جایگاه بسیار ویژه ای برخوردار است تا آنجا که براساس کاوش ‌های باستان‌ شناسی در مناطق مختلف لرنشین، تصاویر و آثار سفالی به جا مانده از زمان کاسی ها، قدمت موسیقی در این منطقه به هزاره چهارم پیش ازمیلاد مسیح می رسد.

این هنر متعالی در پی گذشت قرون و اعصار و تجربه سرد و گرم روزگار در سالیان اخیر هنرمندان بزرگی را به موسیقی کشور و حتی جهان معرفی کرده است اما این مسئله نباید موجب شود تا از کاستی ها و چالش هایی که امروزه موسیقی فاخر لرستان با آنها دست به گریبان است، غافل شویم.

خبرگزاری جمهوری اسلامی لرستان در راستای آسیب شناسی موانع و مشکلات موجود بر سر راه موسیقی بومی و سنتی این استان اقدام به برگزاری میزگردی تخصصی با حضور کارشناسان، هنرمندان و مسئولان لرستان نموده که در ذیل به مشروح آن خواهیم پرداخت:

دبیر انجمن موسیقی لرستان در این میزگرد خبری به قدمت موسیقی لرستان در طول تاریخ اشاره کرد و گفت: این هنر متعالی از تولد تا مرگ با انسان عجین شده و به بیان دیگر فقط موسیقی لرستان است که برای مرگ نیز موسیقی و رقص خاص خود را دارد.

مجتبی رومانی افزود: موسیقی لرستان در انقلاب اسلامی و دفاع مقدس دستخوش تحولات بزرگی شد و اکنون بصورت بسیار علمی تری نسبت به گذشته در حرکت است.

وی اظهار داشت: خانواده ها درگذشته فرزندان خود را از آموختن موسیقی به شدت منع می کردند؛ حتی دیدن ساز در دست اشخاص صورت زیبایی در جامعه نداشت اما اکنون آموزش موسیقی یکی از مراحل تربیتی خانواده ها است و به جرات می توان گفت که اگر امروز جوانی با موسیقی آشنا باشد کمتر دچار آسیب های اجتماعی می شود.

** لزوم معرفی هنرمندان لرستان از طریق رسانه ها

دبیر انجمن موسیقی لرستان درخصوص مطرح نشدن هنرمندان لرستانی در عرصه های بین المللی گفت: بیشتر هنرمندان بومی ما به رغم بهره مندی از استعدادهای بی نظیر متاسفانه در عرصه بین المللی موفقیت های لازم را کسب نمی کنند که مهمترین دلیل این موضوع بی توجهی به این سرمایه های اجتماعی است.

وی افزود: متاسفانه در لرستان هرگز به هنرمندان به عنوان یک سرمایه اجتماعی نگاه نشده درحالیکه در کشورهای پیشرفته این موضوع برعکس است.

رومانی با تاکید بر لزوم ارتباط رسانه ها با هنرمندان برای مطرح شدن این سرمایه های اجتماعی اظهار داشت: این ارتباط برای معرفی و مطرح شدن هنرمندان لرستانی بسیار کارگشا است.

وی افزود: بخش دیگر به خود هنرمند برمی گردد چراکه شرم و حیای لرستانی ها در این مورد خاص، دردسرساز شده و به بیان دیگر هنرمند را به سمت دلی کار کردن سوق داده است.

** نبود بانک اطلاعاتی هنرمندان لرستان

دبیر انجمن موسیقی لرستان گفت: نداشتن مدیر برنامه، نداشتن آموزش کافی حتی برای حرفه ای ها و مشاهیر و همچنین نداشتن بضاعت مالی کافی از دیگر دلایل دیده نشدن این افراد در عرصه های جهانی است .

وی افزود: عده ای هم که از سد چنین مشکلاتی می گذرند متاسفانه دچار غروری کاذب شده و ارتباط مناسبی را پس از مشهور شدن با مردم برقرار نمی کنند.

رومانی نبود بانک اطلاعاتی هنرمندان لرستانی را از چالش های این حوزه دانست و گفت: بیش از ۵۰۰ نوازنده حرفه ای و حدود ۶۰ نفر خواننده در شهر خرم آباد وجود دارد اما به دلیل نبود بانک اطلاعاتی جامع نتوانسته ایم در ساماندهی و رسیدگی به وضعیت این هنرمندان موفقیت کاملی کسب کنیم لذا سازمان های متولی فرهنگ در استان باید هرچه سریعتر نسبت به تحقق این مهم اقدامات لازم را انجام دهند.

 ** لزوم برگزاری کنسرت برای آشنایی مردم با موسیقی فاخر

دبیر انجمن موسیقی لرستان یکی از موثرترین روش های آشنایی مردم با موسیقی فاخر را برگزاری کنسرت دانست و گفت: برگزاری کنسرت در لرستان بسیار موفقیت آمیز بوده و با اقبال گسترده عمومی مواجه شده است.

وی معرفی شهرهای استان را از اهداف برگزاری کنسرت های موسیقی خواند و گفت: زمانی که هنرمندان مطرح کشور پیاپی وارد خرم آباد می شوند ناخودآگاه این شهر بیشتر شناخته می شود.

رومانی افزود: برگزاری کنسرت های موسیقی موجب تبادل علمی هنرمندان با یکدیگر و برگزاری کارگاه های آموزشی می شود البته هنرمندان بومی نیز باید نسبت به علم آموزی و استفاده بهینه از این فرصت طلایی اشتیاق داشته باشند و در کنسرت ها شرکت کنند.

وی با تاکید بر لزوم توجه به اقتصاد هنر اظهار داشت: در جریان برگزاری یک کنسرت برای حدود ۲۰۰ نفر بصورت مستقیم و غیرمستقیم اشتغالزایی می شود که رقم بسیار مناسبی است.

** موسیقی بومی و سنتی متاثر از سبک پاپ

مدیر شعر و موسیقی صدا و سیمای مرکز لرستان نیز در این میزگرد خبری با بیان اینکه مشکلات و چالش های موسیقی بومی و سنتی اتفاق نادری نیست، گفت: این هنر در دهه ۴۰ نیز به علت پیدایش سبک پاپ دچار چالش های اساسی شد اما با ورود هنرمندانی بنام و بزرگ دوباره به ساحل آرامش بازگشت.

ذبیح الله کردعلیوند وقوع این اتفاقات در جهان موسیقی را امری عادی دانست و افزود: این دولت ها هستند که در چنین شرایطی با تمام امکانات خود به یاری موسیقی اصیل خود می آیند و با هزینه های دولتی و تدارک دیدن مشوق های گوناگون مردم را به سالن ها می کشانند.

وی با اظهار تاسف از آگاهی نه چندان زیاد نسل جدید از تاریخ موسیقی سنتی اظهار داشت: نسل امروز اطلاعات درستی در مورد بزرگانی چون تاج اصفهانی و ادیب خوانساری ندارد و این نمی تواند خبر خوبی برای آینده موسیقی سنتی در ایران باشد.

** پشتوانه ضعیف مادی از دلایل عقب ماندن سبک بومی و سنتی از پاپ

مدیر شعر و موسیقی صدا و سیمای مرکز لرستان گفت: نبود تنوع کافی و خلاقیت در سرایش شعر و تنظیم ملودی و همچنین پشتوانه ضعیف مادی از مهمترین دلایل سبقت موسیقی پاپ از سنتی است .

کردعلیوند با اشاره به انتقادها علیه صدا و سیمای لرستان درخصوص رویج نکردن موسیقی محلی گفت: این کار رسالت صدا و سیما نیست بلکه وظیفه این دستگاه ،معرفی نتایج و تولیدات نهادهای مرتبط با موسیقی مانند حوزه هنری و اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی است.

وی افزود: برخی نسبت به نوع پخش نماهنگ های محلی اعتراض دارند و می گویند چرا در بسیاری از این تولیدات از لب خوانی استفاده می شود یا چرا سازهای موسیقی درست نمایش داده نمی شوند که در پاسخ به این افراد باید گفت مسئله لب خوانی امری مرسوم در همه جهان است.

مدیر شعر و موسیقی صدا و سیمای مرکز لرستان ادامه داد: امکانات پخش برای همه سبک های موسیقی در بسیاری از شبکه ها موجود نیست و از طرفی اجرای زنده آن هم در صدا و سیما کاری پیچیده است.

 ** چالش های صدا و سیمای لرستان برای معرفی موسیقی بومی و سنتی

وی درخصوص دلایل نشان ندادن سازهای موسیقی در صدا و سیمای لرستان و تاثیر آن در جذب نوجوانان و جوانان به موسیقی سنتی گفت: نمایش سازهای موسیقی مسئله ای منطقه ای نیست لذا ما نمی توانیم در این خصوص تصمیم گیری کنیم.

کردعلیوند افزود: نشان دادن یا نشان ندادن این مهم به سیاست گذاری های صدا و سیما برمی گردد و اگر در پاره ای از مواقع نمایش داده شده این مسئله تا حدی سلیقه ای بوده و به فراخور زمان، موقعیت و نوع موسیقی بستگی داشته است.

وی درخصوص اعتراض برخی از لرستانی ها در مورد کم توجی به گویش های دیگر استان لرستان در شبکه افلاک گفت: از نظر سازمانی هیچ تفاوتی بین گویش لری با گویش های دیگر مانند لکی و بختیاری و غیره وجود ندارد اما باید نسبت به این مسئله دقت بیشتری به خرج داد.

وی افزود: اکنون یک برنامه رادیویی تولید شده که اجرای هر هفته آن به یکی از گویش های لرستان اختصاص یافته است و در آینده نزدیک بصورت تلویزیونی نیز چنین برنامه ای ساخته خواهد شد.

** انتقاد از سیاست های صدا و سیما درخصوص موسیقی

رئیس انجمن موسیقی لرستان نیز در این میزگرد خبری با انتقاد از برخی سیاست های صدا و سیما گفت: بیشتر موسیقی هایی که از صدا و سیمای لرستان پخش می شود به سبک پاپ است.

امین عباسیان افزود: گاه صدا وسیما در قالب برخی برنامه ها بهترین خواننده را از مردم نظرخواهی می کند که چهره های شاخص موسیقی سنتی در این نظرسنجی ها در کنار چهره های معمولی موسیقی پاپ قرار می گیرند.

وی اضافه کرد: در این چنین برنامه هایی ممکن است چهره ای شاخص در موسیقی سنتی در کنار چهره ای معمولی در موسیقی پاپ قرار گیرد در صورتیکه سبک کار متفاوت است و علاقه مندان به هر کدام از سبک ها هم متفاوت هستند.

 ** لزوم حمایت از موسیقی بومی و سنتی لرستان

رئیس انجمن موسیقی لرستان گفت: برگزاری کنسرت های موسیقی عاملی موثر در ایجاد شادی و نشاط در جامعه است البته نباید با هدف ایجاد شادی، موسیقی را به سمت درجه سخیفی از این فن ببریم.

وی افزود: کنسرت های موسیقی در صورت استفاده درست و کاربردی می توانند عاملی موثر در ارتقای سطح فرهنگ جامعه باشند.

عباسیان اظهار داشت: توجه و حمایت بیشتر از موسیقی بومی، محلی و سنتی لرستان از وظایف مسئولان است چراکه باید به تمام سلائق و ذائقه های موسیقی پاسخ داده شود.

** تاثیر برگزاری کنسرت هنرمندان برجسته در جذب جوانان به موسیقی سنتی

عباسیان اظهار داشت: این انجمن در سالهای اخیر از چهره های برجسته موسیقی سنتی کشور دعوت بعمل آورد که با حضور این هنرمندان در استان، کنسرت های موسیقی مورد استقبال عمومی مواجه شدند.

وی افزود: در شرایطی که گفته می شود مخاطب موسیقی سنتی رو به افول است اما در استان لرستان کنسرت های موسیقی سنتی با دعوت از چهره های شاخص این عرصه مورد استقبال واقع شده اند.

رئیس انجمن موسیقی لرستان اضافه کرد: برگزاری کنسرت ها در استان لرستان با یک ترافیک همراه شده است بطوریکه چهره های شاخص موسیقی خودشان درخواست می دهند که در لرستان کنسرت برگزار کنند.

وی اظهار داشت: موسیقی پاپ مخاطبان بیشتری دارد لذا درخواست ها برای برگزاری کنسرت به این سبک موسیقی بیشتر است.

 ** لزوم آسیب شناسی کاهش مخاطبان موسیقی محلی و بومی

رئیس انجمن موسیقی لرستان گفت: موسیقی محلی و بومی تاحدودی مخاطب خود را از دست داده چون ذائقه ها و سلیقه ها تغییر کرده است که برای رفع این مشکل باید توازن برقرار کرد.

وی افزود: هنرمندان موسیقی بومی و محلی باید کارهایی انجام دهند تا مخاطب خاص خود را از دست ندهند در عین حال باید یادآوری کرد که ما ناگزیر از توجه به ذائقه های مردم در موسیقی هستیم بدون شک کسی که علاقه مند به موسیقی پاپ است را نمی توان به زور وادار به شرکت در موسیقی سنتی یا محلی کرد.

وی گفت: در عین حال می توان علاقه مندان به موسیقی را به گونه محلی علاقه مند کرد و صدا و سیما به عنوان رسانه ای تاثیرگذار می تواند موثر باشد.

رئیس انجمن موسیقی لرستان گفت: هنرمندان در برابر کم شدن مخاطب موسیقی محلی و بومی تا حدودی می توانند با ارائه کارهای خود اثرگذار باشند ولی کاهش مخاطبان را باید آسیب شناسی کرد.

وی افزود: با شناسایی چالش ها و ایجاد کارگروه هایی باید راهکارهای موثر را استخراج کرد تا موسیقی محلی حداقل مخاطب های خود را از دست ندهد.

عباسیان اظهار داشت: صدا و سیما، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، فرمانداری و شورای تامین باید برای رفع این معضل کمک کنند.

وی افزود: این موضوع که برگزاری فلان کنسرت به نفع است یا ضرر باید در شورای فرهنگ عمومی بررسی شود چراکه برگزاری برخی کنسرت ها می تواند معضل هم باشد.

 ** گرایش جوانان به گیتار به لطف فضای مجازی

رئیس انجمن موسیقی لرستان با بیان اینکه جوانان و نوجوانان سازهای محلی و سنتی را در تلویزیون نمی ببینند، گفت: تمام جوانان ما تحت تاثیر فضای مجازی به گیتار روی آورده اند چون این ساز را بیشتر می بینند در صورتیکه اگر ساز سنتی را در تلویزیون ملی می دیدند امید گرایش به سمت موسیقی سنتی نیز بیشتر می شد.

وی افزود: یکی از مشکلات در عرصه موسیقی این است که بطور کلی در کشور و در استان سیاست مدونی در این زمینه وجود ندارد که این سیاست مدون فارغ از تغییرات مدیریتی کار خود را انجام دهد.

عباسیان اظهار داشت: سیاست های کلی حاکم بر صدا و سیما ترویج موسیقی نیست لذا گریزی هم برای این مشکل نیست.

وی در خصوص نحوه برگزاری کنسرت ها در لرستان گفت: تاکنون هیچ یک از کنسرت های موسیقی لرستان لغو نشده و این استان با حمایت همه جانبه مسئولان توانسته است در تمام زمینه های پاپ، سنتی و محلی کنسرت های خوبی با استقبال بالای مردم برگزار کند.

عباسیان افزود: با تمام محدودیت ها و مشکلات ساختاری که در عرصه موسیقی و برگزاری کنسرت ها وجود دارد اما می توان ضمن پذیرش سیاست های کلی، اقدامات موثری نیز انجام داد اما متاسفانه برخی هنرمندان بجای اینکه سطح کار خود را ارتقا دهند به گله مندی و شکایت از وضع موجود می پردازند.

وی با انتقاد از اینکه بانک اطلاعاتی دقیقی از هنرمندان در استان وجود ندارد، گفت: هم اکنون لرستان از ۶۰۰ تا ۷۰۰ نوازنده و ۵۰ تا ۶۰ خواننده مطرح برخوردار است.

 ** نبود انسجام در سیاست های عرصه موسیقی

رئیس انجمن موسیقی لرستان نحوه مدیریت در عرصه موسیقی را بسیار موثر و تعیین کننده خواند و گفت: سیاست کلی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی لرستان حمایت از برگزاری کنسرت ها است اما در شهرستانی ممکن است مدیری اهل ریسک نباشد و حاضر به برگزاری کنسرت نشود.

وی افزود: موسیقی پاپ باعث شده تا مردم گرایش کمتری به موسیقی محلی داشته باشند؛ مردم بیشتر به دنبال تخلیه انرژی هستند که این قابلیت را در موسیقی پاپ احساس می کنند.

عباسیان اظهار داشت: به رغم وجود ظرفیت های قابل توجهی در موسیقی لرستان، هنرمندان این استان به عنوان سرمایه های اجتماعی مورد بی توجهی قرار می گیرند.

 ** لزوم استفاده از تکنولوژی برای جذب مخاطبان به موسیقی بومی

رئیس انجمن موسیقی لرستان گفت: اکنون ما با جوان هایی مواجه هستیم که دنبال تخلیه انرژی؛ هستند طبیعی است که این افراد هرجا بتوانند این انرژی را خالی کنند لذا نمی توانیم این جمعیت زیاد زیر ۱۵ سال را پای مویه های محلی بنشانیم.

وی افزود: البته نباید ناامید بود بخشی از این مشکل را می توان با بکارگیری تکنولوژی رفع کرد.

عباسیان با اشاره به استفاده از ارگ برای نواختن موسیقی محلی گفت: هم اکنون تمام گروه های ارکستر در حال ساماندهی هستند و برای آنها کارت صادر می شود و از آنها تعهد گرفته می شود که نباید کردی بزنند و اجرا کننده سیاست های ما باشند.

 ** گرایش به موسیقی کردی به علت تبلیغات فراوان

رئیس انجمن موسیقی لرستان در توضیح گرایش و تمایل عمومی مردم لرستان به موسیقی هرچند سطح پایین کردی گفت: زمانی گرایش ها به سمت موسیقی ترکی بود اما امروز به سمت کردی رفته است که دلیل آن تبلیغات گسترده کانال های متعدد ماهواره ای است.

وی افزود: موسیقی کردی از عنصری به نام زن و رقص برخوردار است که این موضوع موجب جذب مخاطبان زیادی می شود اما موسیقی ما در تنها شبکه تلویزیونی افلاک از امتیازاتی نظیر نشان دادن ساز نمی تواند برخوردار باشد.

** تقابل نابرابر موسیقی لری با کردی

احسان عبدی پور نوازنده بین المللی سرنا نیز در این میزگرد خبری درخصوص چرایی تمایل مردم به موسیقی کردی گفت: ماییم و یک کانال تلویزیون محلی به نام افلاک با تمام مشکلات، محدودیت ها و سیاست های کلی نوشته و نانوشته در برابر ۵۰ شبکه ماهواره ای که بدون هیچگونه محدودیتی، موسیقی کردی را تبلیغ می کنند.

وی افزود: موسیقی کردی که امروز مردم تمایل زیادی به آن پیدا کرده اند گاه از نظر کلامی و شعر بسیار سطح پایین و سخیفی دارد و این نشان می دهد که از ریشه مشکل وجود دارد.

این نوازنده سرنا یادآور شد: متاسفانه مردم ما اهل شعر و کتاب نیستند و سطح فرهنگ تا جایی پایین آمده که محبوبیت به میزان تکان خوردن با آهنگ بستگی دارد و می توان گفت ما اکنون به یک شتابزدگی در تمام زمینه ها مواجه شده ایم.

** تبلیغ منفی نشان ندادن ساز در تلویزیون برای موسیقی سنتی

عبدی پور لب خوانی را از معضلات و مشکلات موسیقی لرستان خواند و گفت: باید دید جایگاه امروز موسیقی لرستان کجاست و چرا نسل جوان از آن فراری است.

وی افزود: نسل جوان امروز هیچ سازی را در تلویزیون نمی بیند و طبیعی است که به آنچه که نمی بیند شناختی نداشته باشد و ساز مورد نظر خود را در فضای غالب مجازی یا اینترنت و … انتخاب کند.

این نوازنده سرنا با اشاره به اینکه هزاران توهین و تحقیر را پشت سر گذاشته تا به این حد رسیده است، گفت: اکنون سرنا در بین سازها در رده کمانچه قرار دارد و باید تلاش، نوآوری و خلاقیت در عرصه موسیقی داشت تا بتوان به جایگاه مورد انتظار رسید.

** موسیقی لرستان نیازمند خلق چهره های بین المللی

عبدی پور با تاکید بر اینکه مسئولان یک شهر و استان باید برای هنرمندان خود تلاش کنند، افزود: کردها برای معرفی هنرمندان خود تلاش می کنند و از آنها چهره های بین المللی می سازند اما متاسفانه برای فرهنگ و موسیقی لر کار شاخصی انجام نشده است.

این نوازنده سرنا با انتقاد از اینکه لرستانی ها یک چهره شاخص ملی در عرصه موسیقی ندارند، اظهار داشت: حوزه هنری لرستان عملکرد ضعیفی دارد یک اداره کل فرهنگ و ارشاد است که معمولا با بضاعت کم مواجه است و انجمن موسیقی لرستان و شبکه افلاک نیز به دلیل گرایش و هجوم مردم به سمت موسیقی پاپ به این سبک موسیقی گرایش دارند.

وی افزود: هنرمندان موسیقی بومی و سنتی لرستان به رغم تلاش فراوان به هیچ جایگاه و سمتی نرسیده اند برای مثال من با ۳۲ سال سن و کسب موفقیت های چشمگیر در نوازندگی به جایگاهی نرسیدم و سمتی ندارم لذا طبیعی است که هیچ جوان و نوجوانی هم رغبت نمی کند راه مرا دنبال کند.

عبدی پور گفت: به رغم اینکه فرهنگ موسیقی لر با وجود شاعرانی چون ایرج رحمان پور غنای بیشتری دارد ولی در لرستان ضعیف عمل کرده ایم و نتوانسته ایم همانند موسیقی کردی چهره شناخته شده ای همچون ناصر رزازی، شهرام ناظری و کامکارها معرفی کنیم.

وی افزود: زمانی انجمن موسیقی لرستان تنها یک در و یک تابلو بود اما اکنون با تلاش های صورت گرفته من نوازنده خواسته هایم را از این انجمن مطالبه می کنم پس می توان کارهایی دیگری هم انجام داد.

** لزوم به روز بودن هنرمندان موسیقی محلی و سنتی لرستان

این نوازنده سرنا اظهار داشت: با برگزاری کنسرت های متعدد به همت انجمن موسیقی لرستان بسیاری از چهره های شاخص موسیقی را از نزدیک دیدیم.

وی افزود: اگر اهل هنر و موسیقی از همدیگر حمایت کنند دیگر نیازی به تبلیغ و بنر نیست اما در عین حال باید ایرادها را هم یادآوری کرد؛ خواننده هایی هستند که بعد از ۱۷ سال همچنان دارند یک تصنیف را اجرا می کنند طبیعی است که این شیوه هیچ نبوغی را هم در پی نخواهد داشت.

عبدی پور گفت: کار تولید بسیار پرهزینه است و هر ساعت کار در استودیو معادل یک میلیون ریال هزینه دارد یعنی برای یک آلبوم متوسط به بالا باید حدود ۲۰۰ ساعت زمان صرف کرد.

منبع:ایرنا- خرم آباد، ۲۰ خرداد ۹۷