محمدرضا برزگر پژوهشگر، مدرس موسیقی و نوازنده دوتار کتول و داور جشنواره موسیقی جوان در بخش موسیقی منطقه کتول، از انتشار تازه‌ترین اثر پژوهشی خود با عنوان «زنانه مِقام» خبر داد؛ اثری که با همکاری همسرش خانم کبری شکی، کارشناس زبان و ادبیات فارسی و نوازنده سازهای کوبه‌ای گروه «نجوای کتول» تدوین شده و به موسیقی زنان منطقه کتول در موضوعات مختلف می‌پردازد.

محمدرضا برزگر، پژوهشگر و مدرس موسیقی کتول در گفتگو با خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی موسیقی ایران گفت: من قبل از این کتاب، سه کتاب دیگر نیز به صورت پژوهشی تألیف کرده‌ام. در سال ۱۳۸۷ کتابی به نام اورشِم چاپ کردم که سیری در موسیقی مقامی کتولی بود و در ۱۸۰ صفحه منتشر شد. پس از آن مشغول گردآوری اشعار آوازی منطقه کتول شدم که نتیجه آن کتاب نغمه‌های کتولی بود که در سال ۱۳۹۶ منتشر شد. بعد از نغمه‌های کتولی به این فکر افتادم که موسیقی منطقه کتول را از بدو تولد تا هنگام مرگ بررسی کنم، چرا که در موضوعات مختلف، مردم این منطقه شعر، موسیقی و آیین‌های خاص خود را دارند. بر همین اساس، یک پژوهش میدانی و کتابخانه‌ای انجام دادم که حاصل آن فرهنگ‌نامه موسیقی کتولی شد. این کتاب سال گذشته منتشر شد و در بخش رقابتی جشنواره موسیقی فجر در میان أثار پژوهشی برگزیده شد و در جشنواره موسیقی فجر سال گذشته نیز مورد توجه قرار گرفت.

وی افزود:پس از آن، با همسرم تصمیم گرفتیم پژوهشی اختصاصی درباره موسیقی بانوان منطقه کتول انجام دهیم. حاصل این کار کتاب «زنانه مِقام» است که به موسیقی بانوان کتول اختصاص دارد. این کتاب در ۲۶۰ صفحه، قطع وزیری، همراه با تصاویر و اشعار به گویش کتولی تنظیم شده و آوانگاری و نت ‌نگاری تمامی قطعات نیز انجام گرفته است. این اثر توسط انتشارات چاپکو قم مجوز گرفت و منتشر شد.

این پژوهشگر درباره ساختار محتوایی کتاب گفت:کتاب شامل فصل‌های مختلفی است؛ فصل نخست به لالایی‌های منطقه کتول می‌پردازد. فصل دوم شامل پاچکه‌های منطقه کتول است؛ پاچکه‌ها همان ترانه‌های شادمانی و آیین‌های مربوط به عروسی و شادی در منطقه کتول هستند و شامل ترانه‌های عاشقانه و شادمانه‌های بانوان می‌شود. بخش دیگر کتاب معرفی کارآواهای منطقه کتول است. کارآوا همان ترانه‌های کار است که زنان کتول هنگام کار—از کشاورزی و دامداری تا باغبانی، صنایع‌دستی و پخت‌و‌پز—اجرا می‌کنند. فصل بعدی کتاب به سرگریه‌ها اختصاص دارد. در موسیقی سوگ منطقه ما، خانم‌ها هنگام از دست دادن عزیزان خود اشعاری را در مقام خاص خود اجرا می‌کنند که به سرگریه معروف است و در این بخش به معرفی آن‌ها پرداخته‌ایم.

برزگر ادامه داد:در فصل بعدی، سازهای زنان کتولی معرفی شده‌اند. در منطقه کتول، سازهای متنوعی توسط مردان و زنان نواخته می‌شود، اما دو ساز وجود دارد که مختص بانوان است؛ یکی دایره که در کتول به آن دَس دایره می‌گویند و دیگری لگن (تشت یا لگن فلزی) که در آیین‌های سور و عروسی‌ها توسط زنان نواخته می‌شود. در بخش پایانی کتاب نیز تصاویری از بانوان منطقه کتول آورده شده است که در عرصه شعر، موسیقی، همایش‌ها، جشنواره‌ها و فستیوال‌ها در شهرستان علی‌آباد کتول و استان گلستان ودرسطح ملی فعالیت دارند و نقش پررنگی در حفظ و تداوم موسیقی محلی ایفا می‌کنند.

وی در پایان اظهار داشت:من و همسرم به عنوان یک زوج فرهنگی وهنری در ایران خوشحالیم که حاصل سال‌ها پژوهش میدانی و عشق به فرهنگ بومی، در قالب کتاب «زنانه مقام» منتشر شده و می‌تواند منبعی برای شناخت و پاسداشت موسیقی زنان کتول باشد. .