همایون رحیمیان، رهبر ارکستر ملی ایران در گفتگو با خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی انجمن موسیقی ایران در خصوص نقش هنرمندان دهه ۶۰ در دوران دفاع مقدس گفت: موسیقی اوایل انقلاب وضعیت متفاوتی نسبت به حال حاضر داشت.  من خودم نوازنده ارکستر مجلسی رادیو و تلویزیون ملی ایران بودم. وقتی انقلاب و پس از آن جنگ شروع شد وضعیت موسیقی بهم ریخته بود و یک تعدادی از هنرمندان به خارج از کشور مهاجرت کردند. برای خود من نیز شرایط فراهم شده بود که به هلند بروم ولی ترجیح دادم که بمانم و کار کنم. آن موقع فقط ساخت مارش‌های جنگی و به صورت محدود و با سازهای خاص مجاز بود.

وی افزود: اگر ما آن موقع دست از کار می‌کشیدم مشخص نبود که وضع موسیقی الان چطور می‌شد.  توانستیم ثابت کنیم که موسیقی می‌تواند تاثیرگذار باشد. واقعیت هم موسیقی در هر زمینه‌ای تاثیرگذار است و حرف اول را می‌زند. در آن دوران برخی از هنرمندان به جبهه‌ها می‌رفتند و به اجرا می‌پرداختند. در واقع هر طور که شده توانستیم ساختار اصلی موسیقی را حفظ کنیم.

این موسیقیدان در پاسخ به این که چرا آثار کمتری از آن دوران ماندگار شده است، عنوان کرد: هر کسی ماندگاری را در ذهن خودش دارد. ممکن است یک سری آثار مانند آثار آقای آهنگران که مناسب جنگ بود به دلیل اینکه بیشتر پخش می‌شد ماندگارتر شده باشند.

رحیمیان ادامه داد: در همه جای دنیا، موسیقی‌های زمان جنگ‌ به سمت موسیقی‌های حماسی می‌رود. در حال حاضر هم درست است که جنگ ایران و اسرائیل پایان یافته ولی باید آثار ساخته و پخش شود. همان‌طور که موسیقی‌های آن دوران در زمان جنگ تاثیرگذار بود، موسیقی‌هایی که الان ساخته می‌شوند هم می‌توانند تاثیرگذار باشند. ذات موسیقی حماسی این است که هیجان را در درون آدم‌ها ایجاد کند.

این رهبر ارکستر با اشاره به موزیسین‌هایی که در دوران دهه ۶۰ فعالیت می‌کردند، بیان کرد:  یک سری از آن‌ها نیز موسیقیدان نبودند. به طور مثال آقای شاهنگیان که سرود «خمینی ای امام» را ساختند موسیقیدان نبود. یا آقای راغب «ای مجاهد شهید مطهر» را ساخت که به نوعی نجات‌بخش موسیقی بود. ایشان نت بلد بود ولی تنظیم برای ارکستر نمی‌توانست انجام بدهد. منظورم این است که در آن دوران همه جور هنرمند بود که کار می‌کردند. به همین خاطر نمی‌توانم بگویم در میان آن‌ها یک آهنگساز شاخص‌تر بوده است. کار همه آن‌ها موثر و برای آن دوران خوب بود.

رحیمیان اظهار داشت: یک بار در استودیو بودم و داشتم قطعه‌ای به نام پیروزی را ضبط می‌کردم که یک آقایی با صدای بم آمد به من گفت آقای رحیمیان، این اثر را چه کسی می‌خواهد بخواند؟ گفتم من در ذهنم یک آقایی است که سرود ای ایران ای مرز پر گهر را خوانده است. گفت خواننده آن سرود من هستم! آقای قره‌باغی بودند. از آن روز با ایشان آشنا شدم و با همدیگر همکاری کردیم.

وی به ذکر خاطره‌ای از جبهه پرداخت و گفت:  آدم‌هایی که در جبهه جمع می‌شدند و زمزمه می‌کردند بسیار خاص بودند. آدم‌هایی که از هر سن و سالی خالصانه آمده بودند و همین موضوع در ذهن بچه‌های موزیسین تاثیر می‌گذاشت. واقعا زمان خاصی بود. برای همین من مدام اصرار دارم که باید این بخش را زنده نگه داریم. من گفتم در هفته دفاع مقدس بیایم یک یادی از آن دوران کنیم. من دو، سه قطعه دارم که برای جانبازان ساخته‌ام؛ خوب است که بیایم این آثار را اجرا کنیم، اما متاسفانه ماجرا الان حالت تجاری پیدا کرده است.

این موسیقیدان به محدودیت‌ها و سختی‌های دوران دهه ۶۰ اشاره کرد و گفت: ما یک زمانی می‌آمدیم رادیو می‌دیدیم تمام آرشیو غنی را وسط حیاط ریخته‌اند و می‌خواهند بسوزانند! آن موقع آقای شاهنگیان مسئول بود و نگذاشت این اتفاق بیفتد. سازها را می‌شکاندند. ما این مسائل را گذرانده‌ایم و با دشواری زیاد توانسته‌ایم موسیقی را حفظ کنیم. موسیقی متاسفانه در طول زمان لطمه شدیدی خورده است. باید بدانند که یک سری افراد چقدر زحمت کشیدند تا موسیقی خودش را ثابت کند. بعد شما می‌بینید که امروز چه موسیقی‌های سخیفی تولید می‌شود. من خودم ممیزی را دوست ندارم اما آثار بد نباید در رادیو و تلویزیون که بینندگان و شنوندگان زیادی دارد پخش شود. اوایل در رادیو و تلویزیون شوراهایی بود که موسیقی خوب انتخاب و پخش می‌کردند، اما هم‌اکنون همه چیز افسارگسیخته شده است. متاسفانه موسیقی خوب ایرانی دارد کمرنگ می‌شود. امیدوارم که موسیقی تقویت شود. در حالی که باید ارکسترها تقویت و حمایت شوند، از خواننده‌های دیگر حمایت می‌شود. به طور مثال خواننده ای که در ارکستر شناخته شده، الان حاضر نیست با ارکستر همکاری کند.

رحیمیان گفت: زمان جنگ همه چیز خالصانه و دلی بود. اصرار من همیشه این است که آن حال و هوا را زنده نگه داریم. چرا نباید برای مقاومت اجرا بگذارند؟

این رهبر ارکستر عنوان کرد: من استخدام تلویزیون بودم و بعد با ارکستر سمفونیک هم همکاری کردم.یک بار داشتم به تلویزیون می‌رفتم که دم در یک کمیته‌ای به من گفت این ساز چیه که دستت گرفته‌ای؟ این مزقون را جمع کنید! گفتم ما سرود ملی را با این مزقون‌ها درست کرده‌ایم. آن زمان آقای ریاحی و بیگلری‌پور مدیر بودند؛ به آن‌ها گفتم ما امنیت نداریم. گفتند ما یک نامه به شما می‌دهیم که بتوانید ساز حمل کنید. ما با چنین مشکلات و مسائلی روبه‌رو بودیم که الحمدالله حل شد.

رحیمیان عنوان کرد: من در حال حاضر در ارکستر ملی تمام تلاشم این است که همیشه به یاد آهنگسازهای قدیمی باشم و مردم را با آن‌ها آشنا کنیم. به طور مثال برای همایون خرم و محمد سریر بزرگداشت گرفتیم. برای آقای شهبازیان هم می‌خواستیم بزرگداشت برگزار کنیم اما همسرشان اجازه نداد. من سال‌های سال با شهبازیان رفاقت داشتم و یک اثر هم برای ایشان نوشتم ولی همسرشان تماس گرفت و گفت شما حق ندارید این اثر را اجرا کنید! یک موزیسین همیشه باید آثارش اجرا شود و نامش زنده نگه داشته شود. من همیشه گفته‌ام آهنگساز باید خوشحال باشد که اثرش را اجرا کنند ولی متاسفانه در مورد برخی افراد این‌طور نیست. متاسفانه همه چیز مادی شده است.‌ یک بار می‌بینید خواننده نمی‌آید چون که پول می‌خواهد یا آهنگساز نمی‌گذارد اثرش اجرا شود تا زمانی که پول نگیرد. هنرمند باید یک بخشی از زندگی‌اش را برای مردم بگذارد.

رهبر ارکستر موسیقی ملی ایران با اشاره به اینکه در جنگ ۱۲ روزه آثار چندانی ساخته نشد یا اگر هم ساخته شد موسیقی پاپ بود، گفت: ذهن مردم به آن سمت رفته است. خیلی از افراد که دم از انقلابی بودن می‌زدند متاسفانه مسیرشان عوض شده است.

وی در پاسخ به این سوال که آیا اجراهای میدانی تاثیرگذار است؟، بیان کرد: اول باید ببینیم هدف برگزارکننده‌های چنین اجراهایی چیست. من از این اجراها استقبال می‌کنم. در سراسر دنیا نیز چنین اجراهایی در خیابان مرسوم است. متاسفانه مردم ما الان درگیر معاش زندگی هستند و حوصله ندارند که آهنگ اصیل گوش کنند، مگر اینکه شاد باشد تا خوش بگذرانند. اگر در میدان بیایید مارش بزنید کسی نمی‌ایستد. یک عده هم نسبت به اجراهایی میدانی تعصب بی معنی دارند.

رحیمیان در پایان خاطرنشان کرد: من دوست دارم ذهنیت مردم راجع به اثر خوب پیشرفت کند و جوان‌ها درگیر موسیقی‌های عجیب و غریب نشوند. من سال‌های سال است که موزیسین هستم و تا جایی که بتوانم هر کاری از دستم بر بیاد برای موسیقی انجام می‌دهم.

گفتگو:مینا آتشی