عصر دیروز شنبه ۷ اسفندماه مراسم بزرگداشت استاد حسین دهلوی، آهنگساز و رهبر ارکستر، با حضور هنرمندانی چون حسین علیزاده، نادر مشایخی، هومان اسعدی، محمدسعید شریفیان، فریدون شهبازیان، حمیدرضا دیبازر در تالار وحدت برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی انجمن موسیقی ایران، برنامه با پخش مستندی از زندگی حسین دهلوی، ساخته حمیدرضا اردلان آغاز شد. در این فیلم که در طول چند سال ساخته شده است، دهلوی به بیان خاطراتی از دوران کودکی و آغاز فراگیری موسیقی تحت نظر پدرش، آموزش‌های آکادمیک و همکاری با هنرمندان مختلف می‌پردازد. در بخش‌های دیگری از این فیلم دهلوی در حال آموزش شاگردان و… دیده می‌شود اما در بخش‌های انتهایی فیلم، دهلوی را در حالی می‌بینیم که درگیر بیماری افسردگی است.

او در این بخش با اشاره به اپرای «مانا و مانی» که در سال ۱۳۵۷ به تقاضای یونسکو و به عنوان هدیه‌ای از ایران برای اجرا در روز جهانی کودک نوشته شد، اما در طول ۳۰ سال امکان اجرا در ایران را نیافت، گفت: اجرا نشدن این اپرا باعث شد شوق آفرینش در من از بین برود و پس از آن دیگر نتوانستم قطعه‌ای بنویسم. عمر خود را روی موسیقی گذاشتم، اما حالا از این کار پشیمانم و به همه توصیه می‌کنم سراغ موسیقی نروند. کتاب من با نام “پیوند شعر و موسیقی” جایزه کتاب سال را دریافت کرد، اما خود موسیقی در کشور ما جایگاهی ندارد.

پس از آن حسین علیزاده به صحنه آمد تا در بزرگداشت استاد خود سخنانی را مطرح کند. او در مورد نخستین دیدار خود با حسین دهلوی گفت: اولین روزی که به هنرستان موسیقی رفتم استاد دهلوی از من امتحان گرفت و من پذیرفته شدم. تاکنون فردی را ندیدم که تا این اندازه موسیقی را جدی بگیرد. در سال ۱۳۴۳ که به هنرستان آمدم، تعداد ما در کلاس ۴۶ نفر بود اما تنها ۱۴ نفر از هنرستان فارغ التحصیل شدند چون اگر هنرجویان اخلاق‌، انضباط، استعداد موسیقی و یا پشتکار نداشتند از هنرستان خارج می‌شدند.

علیزاده ادامه داد: سال‌هایی که استاد دهلوی تدریس می‌کردند و مدیر بودند دوران طلایی هنرستان بود و معلم‌ها افتخار می‌کردند که بگویند در هنرستان تدریس می‌کنند. در آن دوران یکی از مسائل مهم همان آموزش اولیه بود که وقتی وارد عرصه موسیقی می‌شدیم می‌دانستیم که با یک کار بسیار جدی روبرو هستیم. ما بسیار از استاد دهلوی حساب می بردیم و یادم هست که وقتی در راهرو ساز می‌زدیم وقتی ایشان از جلوی من رد می‌شد دست‌های من بی حرکت می‌ماند تا زمانی که آنجا را ترک کنند.

این نوازنده‌ی تار و آهنگساز ادامه داد: دهلوی احترام، عشق و تعهد به موسیقی را در هنرستان به ما یاد داد، در شرایطی که موسیقی رایج در جامعه چیز متفاوتی بود. زمانی که دهلوی رئیس هنرستان شد با جامعه‌ای روبه رو بود که در آن موسیقی جایگاه خوبی نداشت و ضمن اینکه هنرمندان موسیقی هم افراد سالمی نبودند. موسیقی ما از زمانی که ممنوع شد و در جامعه دچار محدودیت شد در خفا رشد کرد و این موضوع باعث شد رابطه درست خود را با جامعه از دست بدهد. تربیت ما از همان کودکی در هنرستان آغاز شد و به عنوان مثال اگر در جمعی ساز می‌زدیم که مناسب نبود، وقتی دهلوی می‌فهمید نام ما به جرم اینکه در جای نامناسب ساز زدیم روی تابلوی اعلانات می‌رفت. این ساز زدن در جای نامناسب، در مراحل نهایی به هنر فروختن می‌رسد و من معتقدم کسانی که زیر دست دهلوی تربیت شدند هیچ وقت هنر خود را نفروختند.

او با اشاره به تاثیرات دهلوی در جریان آهنگسازی موسیقی ایرانی گفت: بحث‌هایی که از زمان وزیری در مورد چندصدایی کردن موسیقی ایرانی به وجود آمد، در زمان خالقی و صبا ادامه داشت و پس از آن دهلوی توانست آثار ماندگاری در این زمینه خلق کند.

علیزاده ادامه داد: اما چیزی که باعث می‌شود امثال دهلوی فراموش شوند این است که موسیقی این افراد به دانشگاه‌ها و بعضی کلاس‌ها محدود شده ولی در جامعه یک نوع موسیقی دیگر می‌شنویم که فقط با مادیات و گیشه سر و کار دارد و میان اینها خیلی فاصله افتاده است. باید همایشی شکل بگیرد تا در مورد اینکه موسیقی آکادمیک چه نقش اجتماعی دارد بحث شود و مردم را نجات بدهیم. در همه دنیا موسیقی عوام زده با آنچه در دانشگاه وجود دارد متفاوت است، اما در کشور ما یک پل خراب شده است. باید دانشگاه بهتر جامعه را بشناسد و در مقابل این جو عوام فریب موسیقی قد علم کند.

او در پایان سخنان خود گفت: افتخار می‌کنم که امروز اسم حسین دهلوی را به زبان آوردم و همیشه خودم را مدیون زحماتی که در هنرستان کشید و آثار بسیار با ارزشی که خلق کرد می‌دانم. امروز خود استاد متوجه نیست که ما برایش بزرگداشت گرفتیم، اما خیلی اوقات آدم ها از هیبت یک انسان بیرون می‌آیند و اسم و اثر آن ها در تاریخ جاودانه می‌شود. همانطور که ما از حافظ هیچ تصوری در قالب یک آدم نداریم و او را چیزی فراتر از انسان می‌دانیم، دهلوی هم چنین موقعیتی دارد. در نهایت به همسر آقای دهلوی، سوسن اصلانی و فرزندانش که این سالیان رنج را تحمل می‌کنند درود می‌فرستم.

با پایان یافتن سخنان علیزاده، پیامی از ابراهیم گلستان که به مناسبت این برنامه و برای انتشار در کتاب نکوداشت استاد دهلوی در اختیار ستاد جشنواره قرار گرفته بود قرائت شد. در این پیام گلستان به بیان خاطراتی از آشنایی خود با دهلوی و تجربه همکاری با او برای ساخت موسیقی متن فیلم‌هایش پرداخت.

اجرای بخشی از سوییت «بیژن و منیژه» اثر حسین دهلوی توسط ارکستر سرزمین مادری به رهبری نزهت امیری، نخستین بانوی رهبر ارکستر در ایران و اجرای چند قطعه دیگر از استاد دهلوی توسط گروه‌های مختلف، بخش دیگری از این برنامه بود. سرانجام با معرفی نفرات برگزیده، نخستین جشنواره دانشجویی موسیقی صبا که با حمایت دفتر موسیقی وزارت ارشاد و انجمن موسیقی ایران برگزار شد به کار خود پایان داد.

عکس: گاتا ضیاتبری