درخصوص بررسی ویژگی‌ها، خصیصه‌ها، مشخصه‌ها و هرآنچه که مختصات آوازی محمدتقی سعیدی را شکل می‌دهد، تأثیرات و تأثرات تعزیه‌خوانی و موسیقی فولکلور بختیاری را در مورد آواز ایشان باید بیشتر مورد توجه قرار داد.

درخصوص سبک‌های آوازی و به‌ویژه سبک اصفهانی، آن‌چیز که قدری تأمل‌برانگیز جلوه می‌نماید، این است که آیا کلام بر ملودی ارجحیت دارد یا ملودی بر کلام؟ البته که در موسیقی آوازی، کلام بایستی در خدمت ملودی باشد، ولی در شیوۀ آواز اصفهانی، گاه شاید این‌گونه تداعی شود که ملودی نیز در خدمت کلام است.

علامه جلال‌الدین همایی در کتاب «تاریخ اصفهان» ویژۀ «هنر و هنرمندان» در خصوص زیبایی‌شناسی ادبیِ سیدعبدالرحیم اصفهانی از آخرین میراث‌داران موسیقی قدیم می‌نویسد: «اشعار خوب فراوان از بَر داشت و در مناسب‌خوانی دارای ذوق و سلیقه‌ای بی‌همتا بود و تا شعر را پیش اساتید سخن تصحیح نمی‌کرد هیچ‌کجا نمی‌خواند و اعتقاد داشت خواننده باید مناسب هر وضع و هر مقام بهترین اشعار را از بَر داشته، خود اهل شعر و شاعری یا با شعرای نکته‌سنج پیوسته آمیزش داشته باشد تا هیچ‌گاه شعر سست و نادرست از وی شنیده نشود…». همانطور که در یکی از نوشتارهای منتشرنشدۀ نگارنده آمده است، بررسی شرایط فعلی ساز و آواز مکتب اصفهان و آسیب‌شناسی نقادانه دالّ بر پیشرفت یا عدم پیشرفت آن‌ــ به‌خصوص در چهار دهۀ اخیرــ از مواردی است که باید به ‌آن پرداخته شود.

و اما محمدتقی سعیدی، متولد ۱۰ آذر ۱۳۳۱، ولاشان از توابع دُرچه خمینی‌شهر، آوازخوانی برخاسته از پایگاه تعزیه است. به‌طوری‌که در سال ۱۳۴۶ به‌همراه مرشدمیرزاعلی نیم‌تاج ‌اصفهانی، از اهالی و معمران ولاشان، در جشن هنر شیراز در رشتۀ تعزیه شرکت کرد. به‌زعم نگارنده درخصوص بررسی ویژگی‌ها، خصیصه‌ها، مشخصه‌ها و هرآنچه که مختصات آوازی محمدتقی سعیدی را شکل می‌دهد، تأثیرات و تأثرات تعزیه‌خوانی و موسیقی فولکلور بختیاری را در مورد آواز ایشان باید بیشتر مورد توجه قرار داد.

از جمله ویژگی‌های خوانش به‌ویژه در سبک آواز اصفهانی، شیوه بم‌خوانی یا به تعبیری «گرم‌خوانی» است. حسام‌الدین صحرایی، آوازخوان و آوازپژوه گرامی، در این خصوص و طی یادداشت مرحمتی‌اش به راقم این سطور و در مورد تحلیل آوازی از محمدتقی سعیدی در چهارمین نشست «شب آواز ایرانی» به‌تاریخ ۲۸ شهریور ۱۳۹۴، نوشته است:

«یکی از ویژگی‌های آوازی استادمحمدتقی سعیدی اجرا در گام‌های پایین و استفاده از تحریرهای غنه است که در شیوۀ آواز اصفهان دارای لطافت و زیبایی و دلنشینی خاصی است و برعکس خوانندگان امروزی که از تحریرهای زیاد و اکتاو بالا و جیغ‌ها و فریادهای زننده استفادۀ غلط می‌کنند، جناب سعیدی با نؤانس‌های مناسب و استفاده بیشتر از کلام، جان مطلب را به شنونده و مخاطب منتقل می‌کند و…. به جای استفاده بی‌جا از تحریر، کلام را در خدمت ملودی می‌گیرد و با هجاهای کشیده و نؤانس‌ مناسب جای تحریر را پر می‌کند». البته دیگر آوازخوانان و آوازپژوهان ارجمند از جمله محمدرضا رحمانی و محمود مونسی نیز در این ‌خصوص نظرات ارزشمندی را ابراز نمودند که متأسفانه مجال نوشتار برای بیان آن اندک است.

محمدتقی سعیدی به‌غیر از تلمذ در محضر پدر، عباس‌علی سعیدی، و دیگر معمران مطلع زادگاهش از جمله میرزاعلی‌آقا نیم‌تاج اصفهانی در رشتۀ تعزیه، فراگیری ساز و آواز کلاسیک را در محاضر جلال تاج‌اصفهانی، حسن کسایی و جلیل شهناز ادامه داد. ایشان به‌غیر از تعزیه و آواز، به‌نوازندگی تار و سه‌تار نیز آشناست.

محمدرضا ممتاز واحد

روزنامۀ اطلاعات، ۱۲ آذر ۹۸