برای ساز عود به اندازهی یک تاریخ ادبیات و موسیقی کم داریم
یکشنبه, 17 اردیبهشت 1396
کتابهای مجید ناظمپور با حضور بهرام جمالی (مدیرعامل انجمن موسیقی ایران)، الهی قمشهای، کیوان ساکت، میلادکیایی، جواد بختیاری، جواد بطحایی، رضا مهدوی، دکتر محمد سریر، محمد فیروزی، محمد دلنوازی، حسین بهروزینیا، استاد قنبریمهر، سهیل محمودی، استاد جعفری دهقی (معاون دایرهالمعاف اسلامی)، دکتر مهدی ماحوزی (استاد ادبیات)، و علیرضا پورامید رونمایی شد.
به گزارش روابط عمومی انجمن موسیقی ایران، مراسم رونمایی از سه کتاب جدید مجید ناظمپور، پژوهشگر و نوازنده عود دیروز با حضور جمع زیادی از هنرمندان نظیر کیوان ساکت، سهیل محمودی، الهی قمشهای، میلاد کیایی و… در تالار فارابی دانشگاه هنر رونمایی شد.
در این مراسم که به همت انجمن دانشآموختگان دانشگاه هنر برگزار شد یک فیلم مستند پنجقسمتی به همراه سخنرانی پخش شد.
مجید ناظمپور در بخشی از این فیلم مستند به تأثیر آشنایی خود با استاد قنبریمهر اشاره میکند و در ادامه قنبری نیز میگوید: برای اینکه آدم در کار موسیقی به نتیجه و سازندگی برسد حتی یک عمر هم کم است و مجید ناظمپور همیشه محقق و پژوهشگر بوده است.
محمد سریر نیز در بخش دیگری از این فیلم میگوید: موسیقی ایرانی و ابزار و آلات آن در طول تاریخ فراز و فرودهای زیادی داشته و در میان آنها ساز عود واقعاً تا پنج دههی پیش واقعاً مهجور بوده است تا اینکه برخی از هنرمندان این ساز را دوباره به ارکسترهای ایرانی بازگرداندند و مجید ناظمپور یکی از آنها بود.
سریر همچنین در این فیلم گفت: حتی در اوایل که ساز عود احیا شده بود نوازندگان ما مقامات عربی را با آن میزدند اما آقای ناظمپور با تحقیق و کوشش در حوزهی موسیقی ملی ایران ساز عود که دو هزار سال از خانوادهی ما دور مانده بود را به ما برگرداند.
محمد سریر در بخش دیگری از سخنرانی خود در مراسم رونمایی گفت: ناظمپور با تحقیق روی ساز عود آن را به خانوادهی خودش در ایران بازگرداند.
این موسیقیدان به فضای موسیقی فعلی اشاره کرد و گفت: متأسفانه الان وقتی به کنسرت جوانان میروم دیگر خبری از بارقه امید در این کنسرتها نیست، جالب اینکه ما در خارج از کشور یک بازگشت به خود داشتهایم ولی در داخل پسرفت کردهایم.
در ادامه این فیلم کیوان ساکت گفت: در زمان حاکمان نابخرد و پادشاهان نالایق عود و همچنین موسیقی مهجور واقع شده بود و از تنوع سازهای ایرانی کاسته شده بود. خوشبختانه بعد از مدرسهی موسیقی وزیری شاگردان زیادی تربیت شدند که کمر به گسترش موسیقی ایرانی بستند و یکی از آنها روحالله خالقی بود.
این آهنگساز و نوازنده تار در ادامه گفت: خالقی در زمان خود شروع به تربیت نوازندگان کرد و در همین راستا آقای حبیب مفتاح را برای یادگیری ساز قانون و عود به عراق فرستاد که متأسفانه این تلاش به دلیل کهولت سن آقای خالقی به ورطهی فراموشی سپرده شد و اینگونه شد که تارنوازان عود هم میزدند.
ساکت با اشاره به اینکه در زمینهی ساز عود به اندازهی تاریخِ موسیقی کم و کاستی داریم ادامه داد: در چند سال اخیر علاقه به یادگیری ساز باستانی عود بیشتر شده و کمر به یادگیری علمی این ساز بسته شده. در این راه تلاشهای مجید ناظمپور را نباید نادیده گرفت و ایشان در زمینهی تاریخ و ادبیات ساز عود شروع به تحقیق و پژوهش کردند و نتایج را تبدیل به مقاله و کتاب و نت کردند و در اختیار هنرجویان قرار دادند.
ساکت گفت: زحمتهای زیادی مجید ناظمپور برای موسیقی ایرانی و ساز عود کشیده. ایشان کتاب باارزشی دربارهی ساز عود نوشته که طبق نظریهی غربیها این ساز جزو پایهی موسیقی ایرانی و مادر سازهای زهی مثل ویلن و گیتار است.
در ادامه میلاد کیایی نیز در این فیلم مستند گفت: عود یکی از سازهای باستانی است و از نظر تُنالیتهی صدا پایه موسیقی ایرانی محسوب میشود و زمانیکه ارکستر عود ندارد انگار زمینه ندارد.
وی ادامه داد: جدا از خدمات ناظمپور به حوزهی موسیقی ملی باید بگویم هر آنچه از سر انگشتان دست این نوازنده میچکد محصول خودش است و ایشان صاحب سبک خود هستند.
در ادامه مجید ناظمپور در مراسم رونمایی از جدیدترین کتابهای خود ضمن تقدیر از تمام کسانی که در این مدت سال از زندگی ایشان به او کمک کردهاند، درباره دلایل اینکه به سراغ ساز عود رفته است، گفت: هر زمان درباره ساز عود از دیگران سؤال میپرسیدم نهایتاً یک پاراگراف بیشتر پاسخ نمیگرفتم؛ در همین راستا شروع به یاد ساز عود شدم و با هزینههای شخصی با تاریخچه و مقامهای عربی این ساز آشنا شدم.
وی افزود: یادگیری زبان عربی و لهجههای متفاوت نیز از جمله کارهایی بود که در این راه یادگرفتم تا هم بتوانم با موسیقیدانهای عربی ارتباط برقرار کنم و هم بتوانم کتابها و نسخ قدیمی که درباره این ساز است را بخوانم. همچنین به دلیل اشراف بر زبان عربی توانستم از حقانیت ایرانیها در ساز عود دفاع کنم.
بازسازی سازهای قدیمی یکی دیگر از فعالیتهای این موسیقیدان است که این موسیقیدان درباره آنها گفت: بازسازی سازهای قدیمی یکی دیگر از حوزه علاقهمندیهام در این راه تحقیقی بود.در این راستا چنگ دوره مغول را بر اساس کتاب عبدالقادر مراغی درست کردم. یکی دیگر از سازها طرب رود بود که همخانواده سازهای قانون و عود بود از نظر عبدالقادر مراغی. تحفه عود نیز برای صدای سوپرانو در ارکستر استفاده میشد.
ناظم همچنین به ساخت بزرگترین ساز عود که بجای ساز کنترباس ساخته است اشاره کرد و گفت: کنترعود یا بمعود را برای ارکستر ساختهام.
این هنرمند همچنین به روند تولید آثار منتشر شده خود طی سالهای پیش و دلایل نشر آنها سخن گفت.
راهاندازی خانهی عود یکی دیگر از فعالیت مجید ناظمپور است که به گفته این هنرمند در این خانه آرشیو آلبومهای عودنوازی دنیا، آرشیو سازها، آرشیو نتها، کتابهای آموزشی و پژوهشی نیز گردآوردی شده است.
رضا مهدی، مدیر اسبق موسیقی حوزهی هنری نیز آخرین سخنران این مراسم بود. او با طعنه به اینکه وظیفه مدیر فرهنگی حمایت است و نه کار سیاسی و اقتصادی، گفت: مجید ناظمپور را نمیتوان با آثارش شناخت. او یک روحیه پژوهشگری دارد و در موسیقی تابع آنیت خودش است.
وی ادامه داد: با دستهبندی اینکه کدام ساز ایرانی است و کدام ساز ایرانی نیست زیاد موافق نیستم؛ چرا که در دنیای کنونی و با این حجم از تکنولوژی دیگر دستهبندی ها جواب نمیدهد.
این نوازنده سنتور گفت: مجید ناظمپور به معنای واقعی کلمه هم استادی میکند، هم شاگردی. هم میآموزد و هم روحیهی آموزش دارد.
وی در ادامه به تفاوت آهنگسازی ایرانی با آهنگسازی خبری اشاره کرد و گفت: آهنگسازی ایرانی یعنی خشت روی خشت گذاشتن برای خلق یک اثر نیست بلکه به معنی خلقالساعه بودن است و همین است که همایون خرم و تجویدی و... با این آهنگساز نبودند را از دیگران متمایز میکند.
وی در ادامه به تفکر غلط آموزش در هنرستانها اشاره کرد و گفت: هنرستانهای نوازندههای با تکنیک تحویل جامعه موسیقی داد و این با ذات موسیقی ایرانی متفاوت است. از طرفی مدارک دانشگاه ما در نوع خود جالب و خندهدار است. آنها به کسی که پیانو میزند مدرک موسیقی جهانی میدهند. به کسی که تار میزند مدرک ساز ایرانی و لابد به کسی که دوتار میزند باید مدرک ساز روستایی بدهند!
در پایان این مراسم نیز با حضور بهرام جمالی (مدیرعامل انجمن موسیقی ایران)، الهی قمشهای، کیوان ساکت، میلادکیایی، جواد بختیاری، جواد بطحایی، رضا مهدوی، دکتر محمد سریر، محمد فیروزی، محمد دلنوازی، حسین بهروزینیا، استاد قنبریمهر، سهیل محمودی، استاد جعفری دهقی (معاون دایرهالمعاف اسلامی)، دکتر مهدی ماحوزی (استاد ادبیات)، علیرضا پورامید و… کتابهای مجید ناظمپور رونمایی شد.
همچنین از شاگردان خردسال مجید ناظمپور با نام آوا پریشانی قطعه «از خون جوانان وطن لاله دمیده» از مجموعه سرودههای عارف قزوینی را خواند و با ساز عود اجرا کرد. در پایان این مراسم نیز مجید ناظمپور دو قطعه رهگذر از ساختههای خودش و پرواز کنجشک از ساختههای منیر بشیر برای مخاطبان خود اجرا کرد.