انجمن موسیقی ایران
https://nay.ir

همایون شجریان: پیوند این نسل‌ با ریشه‌های اصیل موسیقی ایرانی دشوار است

نشست خبری آلبوم تصویری «خداوندان اسرار» با صدای همایون شجریان و آهنگسازی سهراب پورناظری سه‌شنبه ۳ اسفند در سالن اصلی فرهنگسرای نیاوران برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی انجمن موسیقی ایران، این آلبوم که حاصل اجرای کنسرت گروه «سیاوش» در سال ۹۱ در تالار وحدت است با حضور دست‌اندرکاران این اثر با حضور اصحاب رسانه رونمایی شد.

در ابتدای نشست همایون شجریان و سهراب پورناظری روی صحنه آمدند و توضیحاتی درباره این آلبوم ارائه دادند.

سهراب پورناظری در ابتدا گفت: نشست خبری امروز به اصحاب رسانه اختصاص دارد و در آینده مراسم مفصلی برای رونمایی از آلبوم آینه‌ها برگزار خواهیم کرد. از خانم رخشان بنی‌اعتماد و تیم ‌ایشان تشکر می‌کنم که کارگردانی آلبوم تصویری «خداوندان اسرار» را به بهترین شکل ممکن انجام دادند.

او ادامه داد: پروژه خداوندان اسرار در سال ۱۳۹۱ نخستین همکاری من و همایون شجریان بود. این پروژه در قالب ۵۳ اجرای زنده در ایران و خارج از ایران روی صحنه رفت. «خداوندان اسرار»‌ سه قسمت دارد که ابتدایش با شعر مولوی آغاز می‌شود، و در ادامه شعر خیام و بازگشتی دوباره به شعر مولوی و در نهایت به شعر حافظ ختم می‌شود.

همایون شجریان در مورد اینکه علت اندک بودن زمان آلبوم خداوندان اسرار و اینکه چرا اثر خداوندان اسرار و آلبوم آئینه‌ها در قالب یک آلبوم واحد منتشر نشده است گفت: فضای این دو اثر با هم متفاوت است. حتی دکورها و لباس‌هایی که ما در کنسرت این دو اثر پوشیده‌ایم هم با هم متفاوت است. درست است که ما کنسرت خداوند اسرار و آئینه‌ها را به طور مشترک اجرا کردیم اما این دو اثر باید در قالب دو سی‌دی منتشر می‌شدند. همچنین فیلم مستندی هم از این اثر و کنسرتش تهیه شده که به همراه آلبوم آئینه‌ها منتشر خواهد شد.

او ادامه داد: فضای یک آلبوم برای برگزاری یک کنسرت کافی نیست و باید فضای قطعات گسترده‌تر باشد تا بتوان کنسرت آن را برگزار کرد. همچنین در تقسیم این دو پروژه به دو آلبوم مجزا هیچ انگیزه مالی وجود نداشته است.

سهراب پورناظری هم در مورد این سؤال گفت: در کنسرتی که ما در سال ۹۱ برگزار کردیم دو صحنه و دو طراحی لباس و دو اجرای متفاوت در یک کنسرت داشتیم. پروژه‌ی «آئینه‌ها» ۸۰ دقیقه است و به طور حتم خودش به طور مجزا یک اثر متفاوت است که باید در یک سی‌دی مجزا منتشر می‌شد. همچنین در آلبوم تصویری خداوندان اسرار نسخه صوتی این اثر را قرار داده‌ایم و با همان قیمت دی‌وی‌دی تصویری به فروش می‌رسد.

شجریان اشاره‌ای به اهمیت مصرفی بودن موسیقی از سوی جامعه کرد و گفت: نسل‌های آینده‌ای که می‌خواهند موسیقی ایرانی را زندگی کنند ارتباط چندانی با این نوع موسیقی (دستگاهی) ندارند. پیوند این نسل‌ با ریشه‌های اصیل موسیقی ایرانی دشوار است. باید کاری کرد که نسل‌های جدید خودشان به سمت موسیقی ایرانی بیایند و علاقمند شوند. ما برای رسیدن به این هدف تلاش کردیم تغییراتی در فرم موسیقی‌مان ایجاد کنیم که به هر روی این تغییرات ناخوشایند است؛ به هر روی باید پرسید کدام تغییرات زندگی امروز خوشایند است؟!

پورناظری نیز در این باره گفت: ما باید به این فکر کنیم که نسل‌های بعدی چطور می‌توانند با ادبیات کهن ما ارتباط برقرار کنند. ریشه‌های موسیقی ردیفی ما به ۳۰۰ تا ۴۰۰ سال گذشته می‌رسد اما ادبیات کهن ایران ریشه چند هزار ساله دارد. تنها چیزی که می‌توان با تکیه بر آن با گذشته‌مان ارتباط برقرار کنیم شعر است. شعری که امروز از زندگی ما حذف شده و تنها به مناسبت‌هایی مانند شب یلدا و عید نوروز و… خلاصه شده است. امروز در جایی هستیم که تعیین‌کننده فرهنگ ما یک شبکه ماهواره‌ای ترکیه‌ای است و این هشداری برای فرهنگ ماست.

او ادامه داد: ما با میزان توانی که داریم قدم در راهی گذاشته‌ایم که اصالت‌های موسیقی ایرانی را با فرم‌های جدید ارائه کنیم و این کاری است که نیاز به حمایت دارد. از همایون شجریان تشکر می‌کنم که در این راه همراه هم هستیم.

در ادامه همین بحث همایون شجریان گفت: پدر فامیلی داشت که ساز هم می‌نواخت. یکی از روش‌هایی که این فامیل ما در پیش گرفته بود تا فرزندانش را با هنر و ادبیات آشنا کند این بود که به هر کدام از فرزندانش که یک بیت شعر حفظ می‌کردند دو تومان هدیه می‌داد. روزی یکی از فرزندانش به نزد او می‌آید و یک مصرع از یک بیت را می‌خواند، در حالی که فامیل ما منتظر شنیدن مصرع دوم بود پسر مصرع دوم را نمی‌خواند و به همان یک مصرع اکتفا می‌کند. علت این امر را جویا می‌شود و پسر می‌گوید فقط یک مصرع را حفظ کردم زیرا تنها به یک تومان نیاز دارم.

همایون شجریان در ادامه صحبت‌هایش به حرف‌های وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره مجوزگرفتن آلبوم محمدرضا شجریان اشاره کرد و گفت: آلبوم طریق عشق چندی پیش مجوز گرفت و منتشر شد. هم اکنون هم اثر دیگری از آثار پدر مجوز گرفته که آن را آماده می‌کنیم تا آن را در ماه‌های آینده منتشر کنیم. پدرم در حال حاضر امکان بازگشت به صحنه را ندارد اما امیدوارم مسیر سلامتی‌اش به خوبی طی شود و بزودی به صحنه بازگردد.

او ادامه داد: در حال حاضر حال پدر نسبت به گذشته بهتر است. ۱۵ جلسه رادیوتراپی سنگین را پشت سرگذاشته و همین امر آسیب‌های عصبی به پدر وارد کرده است. سرطان هم در عین حال در کمین است اما کنترل شده است. باید به ایده‌آل سلامتی ایشان برسیم تا دوباره مرحله شیمی‌درمانی شروع شود.

همایون شجریان درباره کم‌کاری‌اش در زمینه آموزش آواز گفت: تنها علت این امر تنبلی خودم است. البته آموزش دادن آواز حوصله می‌خواهد و کمی هم بی‌حوصلگی مزید بر علت شده است. وقتی به شاگرد آواز درس می‌دهی باید برایش وقت بگذاری اما متأسفانه من این حوصله را ندارم و باید حوصله‌ام را بیشتر کنم.

شجریان درباره همکاری با براداران پورناظری گفت: به دلیل نزدیک بودن روحیات‌مان این همکاری ادامه‌دار شد. ما همیشه بی‌تعصب جلو گرفتیم. برای من بسیار لذت‌بخش بود که آثاری با برادارن پورناظری تولید کردیم. در پرونده کاری‌ام آثار مشترک با براداران پورناظری را واقعاً دوست دارم. ما در این کارها به گونه‌ای عمل کردیم که نخواستیم بترسیم و آزادانه عمل کردیم.

شجریان درباره علت تأخیر در آلبوم خداوندان اسرار گفت: این آلبوم زودتر می‌توانست منتشر شود اما همکاری من با آقای خلعتبری که حاصلش آلبومی مشترک بود می‌بایست حدود شش ماه پیش منتشر می‌شد اما این اتفاق هنوز رخ نداده است و ما منتظر انتشار آن اثر بودیم تا بعد خداوندان اسرار منتشر شود.

وی درباره برنامه‌هایی که در سال آینده دارد و احتمال همکاری دوباره با رخشان بنی‌اعتماد گفت: چند پروژه جالب برای سال آینده دارم که هر کدا‌م‌شان قطعی شود آن را عملی می‌کنم. همچنین اگر خانم بنی‌اعتماد از همکاری با ما راضی بوده باشد همکاری با ایشان برای ما باعث افتخار است. چرا که کیفیت فیلم خداوندان اسرار واقعاً بالاست و ما از این همکاری بسیار راضی هستیم.

پورناظری در مورد حذف موسیقی متن فیلم رگ‌خواب در جشنواره فیلم فجر گفت: در اختتامیه فیلم فجر کلیپی پخش شده که اثری از من با صدای همایون شجریان روی کلیپ قرار گرفته است. این اثر اتودی بود که ما برای یکی از قطعات موسیقی متن «رگ‌خواب» اجرا کردیم. من تعجب می‌کنم که این اتود به دست مسئولان جشنواره فیلم فجر رسیده است. آنها این اثر را بدون اجازه ما روی این کلیپ قرار دادند و اکنون هم نسخه‌هایی از آن با کیفیت پایین در فضای مجازی دست به دست می‌شود.

وی درباره همکاری حمید نعمت‌الله گفت: به نظر من حمید از کارگردانان بزرگ سینمای ایران است که کارش را خوب بلد است. اگر می‌بینید من در زمینه ساخت موسیقی فیلم فقط با او همکاری می‌کنم در واقع من خودم را به او محدود نکردم و این نعمت‌الله است که خودش را به من معطوف کرده است. خوشبختانه ما در همکاری‌مان به بیان مشترکی رسیده‌ایم که امیدوارم ادامه‌دار باشد.

همایون شجریان هم در این باره گفت: موسیقی متن رگ‌خواب بزودی منتشر می‌شود و علاوه بر آنچه در فیلم هست تصنیف دیگری هم خواهیم داشت.

سهراب پورناظری درباره کارهای متفاوتی که در زمینه آهنگسازی انجام داده است گفت: هرگاه تصمیم گرفتم کاری انجام دهم که تا الان کسی انجام نداده شکست خوردم. اما هرگاه آزادانه وارد کاری شدم ایده‌هایی نو به سراغم آمد. ایده‌ها باید در دل کار شکل بگیرند. در شنیدن موسیقی فیلم رگ‌خواب به دو نکته توجه کنید یکی اتفاقاتی است که در زمینه ملودی رخ می‌دهد و روندی که ملودی در موسیقی این فیلم سیر می‌کند و دیگری آوازهای همایون شجریان است که هر کسی نمی‌تواند آنها را بخواند. همایون شجریان اکنون در مرز ۴۰ سالگی است و هم اکنون صدایش به پختگی کامل نزدیک است.

همایون شجریان هم درباره تیراژ فیلم رگ‌خواب گفت: تیتراژ پایان فیلم رگ خواب در واقعت برون‌ریزی اتفاقاتی است که برای شخصیت اصلی فیلم پیش آمده است. شعر «رو سر بنه به بالین تنها مرا رها کن» غزل عجیبی است در هر دستگاه و هر فرمی که بخواهید اجرا کنید جواب می‌دهد، درست مانند آب است که در هر ظرفی ریخته شود شکل همان ظرف را می‌گیرد.

پورناظری درباره تولید موزیک ویدئوهایی در همکاری با همایون شجریان گفت: برای همین اثر رگ خواب کولاژی از فیلم را با موسیقی آن تهیه کردیم که به صورت کلیپ بزودی منتشر می‌شود.